Informator uniwersytecki

Skuteczność i bezpieczeństwo suplementów diety nie jest w żaden sposób kontrolowane. Wprowadzenie do obrotu suplementu diety wymaga od producenta jedynie zgłoszenia go do Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS). Dokumentacja dotycząca rejestracji suplementu zawiera deklarację o ilości składników odżywczych, specyfikację surowców, projekt etykiety oraz informację na temat użycia i dawkowania. Producent nie ma obowiązku przeprowadzania badań klinicznych, potwierdzających ich działanie, czy też skutki działań niepożądanych. Suplementy diety nie są lekami, nie podlegają więc pod restrykcyjne przepisy prawa farmaceutycznego, a jedynie pod prawo żywnościowe. W rejestrze suplementów diety prowadzonym przez GIS znajduje się ponad 10 000 preparatów [2]. Przeprowadzona w 2017 przez NIK kontrola produktów probiotycznych wykazała obecność niewykazanych w składzie szczepów drobnoustrojów, w innym zaś badaniu na 56 próbek stabilności liczby żywych bakterii nie posiadało 50 próbek [1]. Jedną z najbardziej popularnych grup suplementów diety są te przeznaczone do redukcji masy ciała. Szacuje się, iż na rynku światowym jest obecnych ok. 400 suplementów tego typu. W Polsce zaś stosowanie tego typu suplementów deklaruje 40% młodych kobiet [2]. W świetle dotychczasowej wiedzy żaden suplement diety nie jest pomocny w redukcji masy ciała, a niektóre z nich mogą być nawet szkodliwe. Randomizowane badania naukowe dotyczące takich składników suplementów jak L-karnityna, Garcina cambora, Yerba mate, glukomannan czy zielona herbata nie wykazały działania przyspieszającego redukcję masy ciała [2].

Szczególną uwagę należy również zwrócić na tzw. naturalne suplementy diety, które przez konsumentów kojarzone są z czymś bezpiecznym [1]. Obecne w suplementach składniki roślinne są często niejednorodną mieszaniną różnych części roślin o nieprecyzyjnym składzie i aktywności. Na zdrowotne konsekwencje działania suplementów diety mogą mieć również wpływ ich zanieczyszczenia. W roku 2017 NIK opublikował listę 38 suplementów diety, których składniki mogły wykazywać właściwości rakotwórcze, alergenne, powodować zapalenia dróg moczowych, oddechowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia wsierdzia i osierdzia oraz zatruć pokarmowych. Międzynarodowe badania przeprowadzone w 2001 i 2002 r. na 634 suplementach diety w 13 różnych krajach wykazało, iż 15% suplementów było zanieczyszczone sterydami anabolicznymi [3]. Polska Agencja Antydopingowa opublikowała w 2014 r. informację, iż w latach 2011-2012 aż 30% przypadków dopingu w Polsce spowodowanych było przyjmowaniem suplementów diety, zanieczyszczonych środkami dopingującymi [1].

W dobie Covid-19 troska o odpowiednią dietę nabiera szczególnego znaczenia. Niestety nie istnieje jeden produkt spożywczy, który skutecznie zwalczałby chorobę lub odgrywałby istotną rolę w zapobieganiu zakażeniu SARS-CoV-2. Zalecane jest jednak stosowanie urozmaiconej diety opartej na produktach pochodzenia roślinnego z odpowiednią ilością żywności pochodzenia zwierzęcego. Otyłość, niedożywienie i niedowaga uznawane są za prognostyczne czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2, które zmniejszają szanse na przeżycie [3]. Z uwagi na fakt, iż nieprawidłowa suplementacja diety może przynieść więcej szkody niż korzyści, powinna być ona prowadzona pod okiem dietetyka.