Informator uniwersytecki

numer 011

luty 2022

★

OPUS 21 - dr hab. n. chem. Emilia Fornal

W ramach konkursu OPUS 21 dofinansowanie otrzymał projekt pt.: „Wpływ glifosatu na biologiczne utlenianie metanu w glebach rolniczych” realizowany wspólnie z Instytutem Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego Polskiej Akademii Nauk. Kierownikiem zadań realizowanych w Uniwersytecie Medycznym w Lublinie jest dr hab. n. chem. Emilia Fornal, prof. uczelni z Zakładu Bioanalityki Wydziału Biomedycznego.

Glifosat jest powszechnie stosowanym herbicydem, wykorzystywanym do kontroli wzrostu chwastów i do wysuszania upraw przed zbiorem. Ze względu na silną adsorpcję do gleby, a przez to ograniczoną mobilność w środowisku oraz stosunkowo krótki czas rozkładu, glifosat uznawany jest za bezpieczniejszy niż inne herbicydy. Niemniej rosnąca z każdym rokiem, wraz z areałem upraw odpornych na glifosat, modyfikowanych genetycznie roślin, skala jego wykorzystania, wzbudza poważne obawy. Najnowsze badania wskazują na możliwe toksyczne działanie glifosatu i jego głównego metabolitu AMPA. W ostatniej dekadzie wiązano glifosat m.in. z ryzykiem nowotwórów, zaburzeń endokrynologicznych, celiakii, autyzmu, zespołu nieszczelnego jelita. EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) uznał glifosat za niebezpieczny w użyciu, a IARC (Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem) za prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi. Od tego czasu na całym świecie istnieje duża presja polityczna i społeczna, aby zakazać stosowania herbicydu. Chociaż w UE zmniejsza się liczba pozwoleń na produkcję glifosatu, popyt nadal rośnie w USA i wielu krajach rozwijających się. Powszechną obecność glifosatu zaobserwowano w środowiskach wodnych i lądowych. W licznych badaniach glifosat wykryto w glebie, roślinach i produktach roślinnych, tkankach i płynach zwierząt i ludzi, wodzie i organizmach żyjących w środowisku wodnym. Dlatego też, pomimo niskiej ostrej toksyczności, coraz więcej badań sugeruje związek między intensywnym stosowaniem glifosatu a niekorzystnymi skutkami jego stosowania dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi.

Zadanie badawcze realizowane przez Uniwersytet Medyczny w Lublinie - partnera w projekcie NCN Opus 21, którego liderem jest Instytut Agrofizyki PAN - obejmuje oznaczenia glifosatu i jego metabolitów przy pomocy chromatografii cieczowej sprzężonej ze spektrometrią mas (LC/MS). Aby zapewnić wysoką czułość i selektywność, analizy będą prowadzone w trybie monitorowania reakcji rozpadu jonów (MRM) przy użyciu analizatora mas typu potrójny kwadrupol. Badania będą obejmowały trzy etapy: opracowanie metody LC/MS do oznaczania glifosatu i jego metabolitów, kalibrację i walidację metody, badania rozkładu glifosatu przez różne społeczności mikroorganizmów.

O projekcie opowiedziała dr hab. n. chem. Emilia Fornal, prof. uczelni