Informator uniwersytecki

Czy dieta ma wpływ na stan naszej skóry?

Liczne badania dotyczące wpływu składników żywności na zdrowie wykazują, że nasza codzienna dieta w zdecydowany sposób determinuje reakcje zdrowotne organizmu. Między innymi wpływa na zachowanie odpowiedniego stanu zdrowia skóry i utrzymania jej we właściwej kondycji. Źle zbilansowany sposób żywienia, może prowadzić do niedoborów niektórych składników a w efekcie do wystąpienia problemów skórnych.

Dieta zawsze powinna być prawidłowo zbilansowana i indywidualnie dopasowana do pacjenta. Uwzględniać jego upodobania oraz preferencje żywieniowe, a przede wszystkim dostarczać niezbędnych składników odżywczych, składników mineralnych i witamin. 

Uważa się, że codzienny jadłospis osoby zdrowej powinien być bogaty w warzywa i owoce. Według rekomendacji, im więcej i częściej je spożywamy tym lepiej dla naszego zdrowia. Zarówno warzywa jak i owoce są bogatym źródłem antyoksydantów, które chronią organizm przed działaniem wolnych rodników, nadtlenków lipidowych czy innych toksycznych substancji. Do antyoksydantów zaliczamy witaminy: A, C, E, oraz beta-karoten, selen czy flawonoidy. Publikowane badania przedstawiają coraz więcej danych potwierdzających rolę antyoksydantów między innymi w leczeniu trądziku. Aby urozmaicić codzienną dietę warto wybierać owoce i warzywa spośród różnych grup. Charakteryzują się one bowiem zróżnicowanym składem substancji bioaktywnych, cennych dla zdrowia skóry. 

Na stan skóry wpływa również witamina D, która zmniejsza produkcję sebum oraz może hamować rozrost bakterii, którą uznaje się za jedną z przyczyn rozwoju trądziku. Źródłem witaminy D z diety są produkty nabiałowe, tłuszcze rybne i tran. Jednak w 80% jest ona pozyskiwana przez syntezę skórną w trakcie ekspozycji na promieniowanie słoneczne, dlatego w okresie jesienno-zimowym jesteśmy szczególnie narażeni na jej niedobór.

Hamować rozwój bakterii Cutibacterium acnes, może również witamina B3, która posiada właściwości złuszczające oraz przeciwzapalne. W diecie występuje głównie w drożdżach, rybach, mięsie, roślinach strączkowych i otrębach pszennych.

Spośród składników mineralnych warto zwrócić uwagę na cynk, który wykazuje działanie bakteriostatyczne, absorbuje nadmiar sebum i tym samym wspomaga leczenie łojotoku. Cynk wpływa również korzystnie na metabolizm kolagenu i ułatwia regenerację skóry. Źródłem tego pierwiastka są między innymi: mięso, mleko i jego przetwory oraz nasiona roślin strączkowych. 

Ważną substancją antyseptyczną, przeciwutleniającą i przeciwzapalną jest selen, którego źródłem w diecie są produkty zbożowe i ryby morskie.

W prawidłowym składzie sebum zawarte są głównie triglicerydy, estry wosków i wolne kwasy tłuszczowe, z niewielkimi ilościami cholesterolu. Wszelkie zmiany ilościowe i jakościowe łoju zachodzą wraz ze wzrostem spożycia jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Kwasy omega-6 należą do prekursorów czynników zapalnych. Natomiast wysoka podaż kwasów omega-3 może wpływać na hamowanie produkcji cytokin prozapalnych. Dodatkowo kwasy n-3 wykazują korzystny wpływ na stan skóry dzięki upłynnianiu sebum, co przyczynia się do zmniejszenia stanu zapalnego, zwiększenia tolerancji skóry na czynniki alergiczne i bakteryjne. W diecie dobrym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych są: olej roślinne, ziarna, orzechy i tłuste ryby.

Warto również zadbać o wybór w diecie produktów z niskim IG. Spożycie produktów o wysokim indeksie lub ładunku glikemicznym powoduje podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Co  może wpływać na wzrost produkcji insulinoopornego czynnika IGF1, który pobudza zwiększone wydzielanie androgenów, prowadzące do wzmożonej produkcji łoju. Co ciekawe stwierdzono, że zarówno fermentowane jak i niefermentowane produkty mleczne wpływają na zwiększenie odpowiedzi insulinowej organizmu w wyższym stopniu, niż mógłby wskazywać na to ich indeks glikemiczny. Tyczy się to zarówno mleka pełnotłustego jak i odtłuszczonego. Zawarte w mleku aminokwasy indukują trzustkową sekrecję insuliny, co promuje komedogenezę, produkcję łoju, zapalenie mieszka włosowego oraz stymulację przez androgeny. Z drugiej strony sfermentowane produkty mleczne zawierające laktoferynę oraz szczepy bakterii Lactobacillus, mogą wpływać na zmniejszenie stanu zapalnego skóry oraz redukować produkcję łoju. Ponadto laktoferyna utrudnia kolonizację Cutibacterium acnes.

Wpływ na kondycję skóry może mieć także stan przewodu pokarmowego i mikroflory jelitowej. Coraz więcej badań wskazuje, iż stan jelit łączy się ze zdrowiem skóry. Oba te narządy są do siebie porównywane pod względem budowy oraz pełnionych funkcji. Dowody wskazują na dwukierunkowe połączenie skóry i jelit. W diecie warto więc zadbać
o podaż naturalnych probiotyków, do których zaliczają się kiszonki i fermentowane produkty mleczne.

Należy podkreślić, że przedstawione informacje, nie zostały w pełni potwierdzone wynikami interwencyjnych badań klinicznych. Konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań, w celu stworzenia rekomendacji dietetycznych opartych na dowodach naukowych.

Źródła:

1. Wolańska-Buzalska D, Gańsko S. Co jeść, by mieć zdrową cerę? https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/co-jesc--by-miec-zdrowa-cere
2. Osowski Sz. Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego. Kosmetologia Estetyczna 2019, 8, 6: p. 755-760.
3. Dawidziak J, Balcerkiewicz M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne Farm Współczesna 2016, 9: p. 67-72.
4. Dawidziak J, Balcerkiewicz M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część I. Witaminy i minerały. Farm Współczesna 2016, 9: p. 1-5.
5. Ciborowska H, Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL 2017: p. 122-165.
6. Bowe W, Joshi S, Shalita A. Diet and Acne. J Clin Aesthet Dermatol 2014, 7, 7: p. 46-51.
7. Wnęk D. Dieta w trądziku. Medycyna Praktyczna, 2016. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/132245,dieta-w-tradziku 
8. Melnik BC. Acne vulgaris: The metabolic syndrome of the pilosebaceous follicle. Clin Dermatol 2018, 36, 1: p. 29-40.
9. Spencer EH, Ferdowsian HR, Barnard ND. Diet and acne: A review of the evidence. Int J Dermatol 2009, 48, 4: p. 339-347.
10. Salvucci E. Microbiome, holobiont and the net of life. Crit Rev Microbiol 2016, vol. 42, 3: p. 485-494.
11. Wnęk D. Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki. Medycyna Praktyczna, 2016 https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/142829,probiotyki-prebiotyki-i-synbiotyki
12. Grzymisławski M, i in. Dietetyka Kliniczna. PZWL, Warszawa 2020, p. 494-499.

Patrycja Mielniczuk
Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Dietetyki Klinicznej
@dietetyka_umlub