Informator uniwersytecki

Wywiad miesiąca - Dziekan Marzena Samardakiewicz i Psychologia

Zapraszamy do zapoznania się z rozmową z wybitnym naukowcem i dydaktykiem w nowej kolumnie „Wywiad Miesiąca”.
Pierwszą bohaterką cyklu jest Profesor uczelni dr hab. n. med. Marzena Samardakiewicz, Kierownik Katedry i Zakładu Psychologii oraz Prodziekan Wydziału Nauk Medycznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Pani Dziekan przybliżyła nam temat nowego kierunku studiów Psychologia oraz charakteru pracy psychologa klinicznego. 

Z dziekan Marzeną Samardakiewicz rozmawia Wiktoria Kinik

Z ogromną radością informujemy, że kierunek Psychologia (studia jednolite magisterskie) na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie otrzymał Certyfikat Akredytacyjny w konkursie Studia z Przyszłością 2022. Wniosek konkursowy nie tylko spełniał kryteria Regulaminowe określone przez Fundację Rozwoju Edukacji i Szkolnictwa Wyższego, ale znalazł uznanie Komisji z uwagi na fakt, że zapewnia absolwentom możliwość uzyskania wykształcenia zgodnego z oczekiwaniami rynku pracy, a także ma innowacyjny i nowoczesny program studiów. Komisja podkreśla również zgodność kwalifikacji kadry akademickiej zgłoszonej do realizacji kierunku adekwatnych do założonych efektów kształcenia. Podkreślono również spójność założeń koncepcji kształcenia z misją i strategią rozwoju Uczelni.

Porozmawiajmy chwilę o kadrze dydaktycznej. Kto będzie prowadził zajęcia na nowym kierunku?
Z propozycją prowadzenia zajęć na Psychologii zwróciliśmy się do wybitnych specjalistów w różnych obszarach medycyny i psychologii. Nasz Uniwersytet ma ogromną bazę kadrową. Są to osoby bardzo dobrze przygotowane merytorycznie, mające bardzo długie doświadczenie kliniczne; przede wszystkim zwróciliśmy się z zaproszeniem do osób, które pracują z ogromną pasją. Muszę przyznać, że to zaproszenie spotkało się z dużym zainteresowaniem uczestniczenia w tym zupełnie nowym projekcie. Zajęcia prowadzić będą specjaliści z różnych dziedzin. Począwszy od psychologów z Katedry i Zakładu Psychologii, którą mam przyjemność kierować, gdyż na nich będzie opierała się głównie ta praca. Do grona dydaktyków będzie należała między innymi profesor Ewa Humeniuk, psycholog z dużym doświadczeniem klinicznym i psychoterapeutycznym, doktor Joanna Milanowska, doktor Urszula Łopuszańska czy doktor Katarzyna Sidor. Zajęcia będą prowadzone także przez profesora Zbigniewa Tarkowskiego. Warto podkreślić także uczestnictwo w projekcie profesor Hanny Karakuły-Juchnowicz z I Kliniki Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji. Zajęcia prowadzone będą także przez klinicystów z różnych dziedzin, między innymi neurologów.

Z jakich zajęć będzie składał się program studiów?
Program studiów zakłada obecność szeregu przedmiotów czysto psychologicznych, takich jak Psychologia Ogólna, Psychologia Rozwojowa, Psychologia Różnic Indywidualnych czy przedmiot Wprowadzenie do Psychologii, który będzie łączył historię psychologii z informacjami praktycznymi dla studentów ukazując szerokie perspektywy zatrudnienia. Będzie to swojego rodzaju propedeutyka psychologii. W pierwszych latach będą budowane umiejętności komunikacji w przedmiocie - Komunikacja Interpersonalna. Zależy nam, aby ta umiejętność w kolejnych latach była dalej rozwijana. Oczywiście nie zabraknie zajęć z grupy przedmiotów humanistycznych – Elementy Filozofii, Etyka, Antropologia czy Socjologia. Ponieważ skupiamy się na psychologii medycznej i ukierunkowaniu naszych studentów na pracę w ochronie zdrowia, w programie studiów pojawi się także Socjologia Medycyny, z której nasz Uniwersytet jest znany. Ważnym elementem dydaktyki będzie położenie nacisku na znajomość języka obcego, głównie języka angielskiego i fachowego słownictwa niezbędnego w pracy psychologa. Planujemy również szkolenia biblioteczne, aby student zdobył umiejętność korzystania z bogatych zasobów naszej Biblioteki Uniwersyteckiej.

A na czym polega indywidualizacja studiowania na kierunku Psychologia?
Od drugiego roku wprowadzamy przedmioty wybieralne, dzięki czemu student będzie mógł indywidualizować swoją ścieżkę naukową. Po każdym semestrze od drugiego roku do dyspozycji studenta będzie sześć różnych seminariów, z których będzie można dokonać wyboru (z sześciu wybiera pięć). Przedmioty wybieralne są ściśle związane z głównym członem obligatoryjnym i są jego swoistym rozwinięciem. Od początku zakładamy ukierunkowanie naszego studenta na specjalność Psychologia medyczna. Student może, w każdym semestrze indywidualizować swoje studiowanie, oraz pogłębiać wiedzę.

Czy kierunek będzie także realizowany pod kątem pracy z dziećmi i młodzieżą? 
Oczywiście, że tak. W ramach zajęć z Psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, ale to jest traktowane jako swoiste wprowadzenie w problematykę. Wiedza w tym zakresie może być pogłębiona poprzez różne seminaria wchodzące bardzo głęboko w zagadnienia psychologii klinicznej dzieci i młodzieży jak na przykład: Uzależnienia behawioralne u dzieci, Deficyty rozwojowe, Choroby neuro-degeneracyjne u dzieci, Choroby onkologiczne okresu rozwojowego, Mózgowe porażenie dziecięce, Podstawy diagnostyki zaburzeń wrodzonych czy Choroby ze spektrum autyzmu.  Oferujemy dużo mini ścieżek ukazujących jakie choroby i zaburzenia mogą pojawić w tym okresie rozwojowym.

Czego będzie dotyczyła cześć praktyczna?
W trakcie studiów zakładam, że w ramach obieralnych seminariów, na 10 spotkań kilka będzie możliwe do odbycia już w klinikach.  Zajęcia praktyczne będą odbywały się także w Centrum Symulacji Medycznej.

Pani Dziekan, a gdzie student będzie mógł odbyć praktyki?
Praktyki odbywają się po roku czwartym. Ścieżkę praktyk wypracujemy w ramach naszej bazy klinicznej. Student będzie mógł wybrać w jakiej klinice chciałby odbywać praktyki i wtedy taka praktyka zostanie dla niego zorganizowana. Praktyka ma się odbyć w miejscu, gdzie pracuje psycholog kliniczny.

Do kogo skierowany jest nowy kierunek studiów?
Psychologia na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie skierowana jest do studentów, którzy widzą się w pracy z chorym. Taka osoba powinna charakteryzować się przede wszystkich wrażliwością. To jest także praca dla osób, które mają samodyscyplinę, ponieważ praca w ochronie zdrowia dla psychologa łączy się z pewnymi rygorami i zasadami pracy. Tak jak ja, pracując w Klinice Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej zaczynam pracę od raportu lekarskiego. Pewne rzeczy muszą być wykonane ściśle w danym momencie, kiedy mamy do wykonania pracę z chorym lub z jego bliskimi. Z mojego doświadczenia trzy najważniejsze cechy kandydata na studia psychologiczne to wrażliwość, sumienność i otwartość. Pozostaje również konieczność kształtowania umiejętności współpracy w zespołach wielodyscyplinarnych, precyzyjnego formułowania swoich obserwacji i wyników badań językiem zrozumiałym dla przedstawicieli wszystkich specjalności.

Pani Dziekan podsumowując, jakie są trzy główne atuty Psychologii na naszym Uniwersytecie?
Głównymi atutami kierunku Psychologia to dostęp do bazy klinicznej. To taki mocny element, którym nie mogą pochwalić się inne kierunki psychologiczne, szczególnie te na uniwersytetach humanistycznych. To, że możemy zorganizować zajęcia w różnych jednostkach klinicznych, nie tylko praktyki, do których mamy szeroki dostęp, ale także zajęcia kliniczne, gdzie nasi studenci mogą spotkać się z konkretnym pacjentem i jego problemami. Kolejnym atutem, a zarazem elementem innowacyjności tego kierunku jest dostęp do Centrum Symulacji Medycznej. Atut trzeci to zdecydowanie nasza kadra – klinicyści, którzy nie tylko przekazują swoje doświadczenie kliniczne, ale też pasję. Są to także dydaktycy, którzy mają świadomość wagi czynników psychologicznych w procesie chorobowym i ich wpływu na to między innymi jak pacjent choruje, jaki jest przebieg jego leczenia i jak stosuje się do późniejszych zaleceń.
Chciałabym podkreślić, że z inicjatywy Władz naszego Uniwersytetu  powstała Akademicka Pomoc Psychologiczna i Edukacyjna. Jest to nowa jednostka, powołana aby wspomagać studentów i pracowników Uniwersytetu doświadczających trudności w funkcjonowaniu psychicznym. APPiE ciągle się rozwija. Docelowo będzie to także miejsce, gdzie studenci Psychologii będą nie tylko mogli zdobywać doświadczenie, ale także podejmować szereg własnych inicjatyw edukacyjnych.

Pani Dziekan, czy są takie stereotypy oraz mity o pracy psychologa, z którymi chciałaby Pani walczyć?
Tak, że psycholog to osoba, która siedzi zamknięta w gabinecie. Kolejnym krzywdzącym mitem, który pewnie ma jakieś swoje źródła jest to, że psycholog wyciąga tylko jakiś test i testuje.
Chciałabym, aby była możliwość zmiany postrzegania roli jaką psycholog ma do spełnienia  towarzysząc choremu i jego bliskim. Psycholog w ochronie zdrowia powinien oczywiście sprawnie zdiagnozować poziom funkcjonowania pacjenta, ocenić przebieg adaptacji do wymogów choroby i leczenia, ale także „pracować” na zasobach chorego i jego bliskich. To nastawienie na zachowanie obszarów zdrowia w chorobie jest  główną ideą w rozwijającej się dynamicznie - psychologii zdrowia. Psychologia zdrowia pokazuje te obszary, które należy wzmacniać nawet jeśli dojdzie do wystąpienia choroby. Takimi zasobami, na których można pracować jest na przykład: dowcip, humor, szczęście, nadzieja czy zadowolenie. Jest to bardzo ciekawy obszar pracy – wykorzystywanie emocji pozytywnych. To co często się wydarza gdy konfrontujemy się z chorobą to koncentracja na nieszczęściu, które nas spotkało. Jeśli udaje się przeformułować to postrzeganie, zobaczenie czego choroba mi nie zabrała, to jest to budowanie zasobów i dawanie siły choremu i bliskim, którzy jak wszystkie badania pokazują są tymi opiekunami rodzinnymi, na których spada cały ciężar w naszym systemie ochrony zdrowia. Z powodu tych obciążeń nazywa się ich pacjentami „drugiego rzutu” i nie można o nich zapominać. To podejście jest wyraźnie zaznaczone w naszym programie studiów.

Pandemia nas wszystkich zmieniła, wpłynęła na każda sferę naszego życia. Jak pokazują badania coraz więcej młodych osób choruje na depresję. Pani Dziekan, jak zmienić ciągle panujący krzywdzący obraz osoby cierpiącej na depresję?  
W tym temacie i tak myślę że wiele się zmieniło. Coraz więcej osób ma świadomość, że pewne zachowania, czy objawy mogą sugerować, że to nie tylko smutek, czy tylko przemęczenie. Konfiguracja tego smutku, zmęczenia i że nie mogę spać, przestają mnie cieszyć dotychczasowe aktywności, zainteresowania może wskazywać na reakcję depresyjną. Mam wrażenie, ze świadomość w społeczeństwie na temat tej choroby jest coraz większa. Ważne jest jednak, żeby to pogłębiać, poprzez przedstawianie udowodnionych faktów medycznych i pokazywanie czysto biologicznego podłoża depresji - obniżenia poziomu serotoniny.
Czynnikami wpływającymi na nasze zdrowie psychiczne może być obecnie panująca pandemia, izolacja, utrata pewnych relacji, czy ich powierzchowność. Także różne powody, czynniki sytuacyjne oraz czynniki czysto osobiste mogą wpłynąć na wyczerpanie sił, o czym należy mówić, jeśli otoczenie tego nie zauważa. Należałoby także uczulać, że trzeba zwrócić się o pomoc do specjalisty, i jest to coś całkowicie naturalnego. Warto przypominać, że depresja to choroba, którą można skutecznie leczyć. Nie jest ona porażką i może zdarzyć się wielu osobom w różnym wieku. Obecnie depresja jest uznana za drugą co do częstości chorób po chorobach sercowo-naczyniowych, a w 2030 roku szacuje się, że może wysunąć się na pierwsze miejsce. To tempo wzrostu występowania depresji ma swoje źródła zarówno w tempie życia, natężeniu i liczbie stresorów z którymi się mierzymy, jak i niedoborami w zakresie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Wszystko to  wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo pojawienia się jej także w naszym życiu.
Warto mówić o czynnikach, które mogą nas ochronić przed taką reakcją czy samą depresją. Ważne jest, aby przyjrzeć się sobie, uświadomić jak wygląda moje życie, czy tempo nie jest zbyt szybkie i w jaki sposób odpoczywam. Trzeba zadbać o siebie, zobaczyć jak dużo mamy stresu w naszym życiu, czy potrafimy sobie z nim radzić, czy nie. Istnieje szereg technik, z których warto skorzystać, aby obniżyć napięcie wynikające z tempa i codziennych obciążeń.  
Istotna jest także rola kampanii społecznych, które uświadamiają, że depresja może się przydarzyć każdemu i informują jak należy postępować i do kogo się zwrócić.

To jeszcze nie koniec naszych spotkań z Psychologią UMLUB. W kolejnych numerach Blasku:
Doktor Katarzyna Sidor opowie nam o Psychologii piękna (kwiecień 2022), a z Docent Ewą Humeniuk porozmawiamy o Depresji i Atakach paniki (maj 2022)