Informator uniwersytecki

numer 012

marzec 2022

★

MINIATURA 5 - dr n. farm. inż. Sylwia Andrzejczuk

„Rozpowszechnienie genów oporności na antybiotyki beta-laktamowe, tetracykliny i chinolony wśród szczepów Haemophilus spp. izolowanych z mikrobioty oddechowej pacjentów z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych”

Dr n. farm. inż. Sylwia Andrzejczuk z Katedry i Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej otrzymała dofinansowanie działania naukowego Miniatura 5 pt.: „Rozpowszechnienie genów oporności na antybiotyki beta-laktamowe, tetracykliny i chinolony wśród szczepów Haemophilus spp. izolowanych z mikrobioty oddechowej pacjentów z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych”

Bakterie z rodzaju Haemophilus są ważnym składnikiem mikrobioty błon śluzowych górnych dróg oddechowych (GDO) człowieka. W sprzyjających warunkach niektóre gatunki (H. influenzae, H. parainfluenzae) mogą być czynnikami etiologicznymi różnych infekcji inwazyjnych, przewlekłych lub nawracających zgłaszanych najczęściej w wieku dziecięcym lub przez osoby z zaburzeniami odporności. Problemy dzieci są często powiązane z nawracającymi i przewlekłymi infekcjami gruczołowo-migdałkowymi, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej. Rosnąca lekooporność drobnoustrojów jest obecnie zjawiskiem globalnym, obserwowanym także wśród bakterii hemofilnych. O znaczeniu tego zagadnienia świadczyć może wzrastająca liczba doniesień dotyczących bakterii oportunistycznych, u których wykazywano obecność genów lub mechanizmów oporności, identyfikowanych dotąd jedynie u innych przedstawicieli bakterii Gram-ujemnych. Pojawiają się także komunikaty o wielolekoopornych (MDR) i o rozszerzonej oporności (XDR) szczepach H. influenzae. W tym kontekście od 2013 roku ukazało się tylko kilka publikacji na temat H. parainfluenzae. Wśród opisywanych H. influenzae i H. parainfluenzae wyróżnić można m.in. izolaty oporne na beta-laktamy z obecnymi substytucjami aminokwasowymi białek wiążących penicyliny PBP3A/B oraz producentów beta-laktamaz ESBL o rozszerzonym spektrum działania.

Drobnoustroje Haemophilus spp. są również nosicielami genów oporności na inne, często wykorzystywane w terapii grupy leków, m.in. na tetracykliny bądź chinolony różnych generacji. Może to świadczyć o ogromnym rezerwuarze mobilnych genów oporności na leki przeciwdrobnoustrojowe i silnym potencjale różnorodności genetycznej bakterii mikrobioty oddechowej człowieka, w tym oportunistycznych ziarniako-pałeczek Haemophilus spp. Celem niniejszego działania naukowego będzie ocena rozpowszechnienia genów oporności na leki przeciwdrobnoustrojowe bakterii z rodzaju Haemophilus izolowanych z mikrobioty oddechowej dzieci w wieku 2-5 lat z nawracającymi infekcjami układu oddechowego, poddawanych zabiegowi usunięcia przerośniętego migdałka gardłowego (adenoidektomii). Podczas badań ocenione zostaną wybrane geny oporności na: (a) antybiotyki beta-laktamowe, w tym geny ESBL, AmpC i MBL, (b) tetracykliny (geny systemu pomp efflux) oraz (c) chinolony (geny regionów QRDR i PMQR). Wyniki uzyskane w niniejszym działaniu badawczym dostarczą ważnych informacji na temat molekularnych podstaw oporności i mechanizmów warunkujących występowanie tego zjawiska u bakterii Haemophilus spp. Wykrycie obecności genów kodujących oporność na antybiotyki beta-laktamowe, tetracykliny i chinolony wśród szczepów Haemophilus spp. wyosobnionych z mikrobioty oddechowej dzieci z nawracającymi infekcjami GDO, może wskazywać na duży potencjał genetyczny tych mikroorganizmów i zagrożenia z nim związane. Obecna wiedza na temat lekooporności drobnoustrojów komensalnych mikrobioty oddechowej człowieka nie jest wystarczająca. Dostępne dane literaturowe nie uwzględniają potencjalnych konsekwencji występowania różnych genów oporności u mikroorganizmów bytujących w tej mikrobiocie oraz następstw tego zjawiska w przypadku ich transmisji np. na drodze horyzontalnego transferu do bakterii patogennych, będących czynnikami etiologicznymi zakażeń. Istnieje również zagrożenie związane z dziedziczeniem takich wzorców oporności z pokolenia na pokolenie. Ocena podstaw oporności, zwłaszcza na antybiotyki beta-laktamowe, tetracykliny i chinolony, szczególnie występowania genów kodowanych plazmidowo, znajdzie zastosowanie w określeniu zarówno przydatności tych leków przeciwdrobnoustrojowych w kontroli i leczeniu chorób infekcyjnych, jak i przyczyni się do wyjaśnienia potencjalnych niepowodzeń terapeutycznych oraz selekcji szczepów opornych.

Autor: dr n. farm. inż. Sylwia Andrzejczuk