Informator uniwersytecki
numer 017
Listopad 2022
★
6
UMLub w stronę dostępności
Oddaję w Państwa ręce publikację z przesłaniem zintegrowania dwóch światów – osób pełnosprawnych, których codzienne funkcjonowanie nie jest utrudnione napotykaniem na swojej drodze różnego rodzaju barier, takich jak architektoniczne czy komunikacyjne, i osób z niepełnosprawnościami, dla których te ograniczenia są codziennością.
Bardzo często ograniczenia wykluczają osoby z niepełnosprawnościami z życia społecznego, nauki, pracy, czy po prostu możliwości załatwienia spraw codziennych.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie dostrzega problemy związane z wykluczeniem w nauczaniu wyższym, dlatego opracował „Strategię dostępności…” – cyt.: „Założeniem strategii dostępności jest poszanowanie przyrodzonej godności wszystkich osób, a zwłaszcza osób z niepełnosprawnościami i innych osób ze szczególnymi potrzebami, oraz popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby – w Uczelni, we wszystkich działaniach podejmowanych przez Uczelnię”.
Strategia zakłada społeczny model niepełnosprawności, czyli pełne respektowanie i realizację praw człowieka osób z niepełnosprawnościami (osób ze szczególnymi potrzebami). W szczególności polega to na niwelowaniu barier (świadomościowych, psychologicznych, fizycznych itp.), uniemożliwiających lub utrudniających pełen udział tych osób w życiu społecznym – na zasadzie równości z innymi osobami”.
Działania podejmowane przez Uniwersytet mają jeden cel, mianowicie umożliwienie wszystkim osobom kształcącym się, pracującym, czy też odwiedzającym naszą uczelnię, korzystanie na równi ze wszystkich możliwości, jakie nam oferuje.
Stereotypy związane z osobami z niepełnosprawnościami bądź też to, że czasem nie wiemy, jak zachować się wobec takiej osoby, jak również obawa, aby nie urazić takiej osoby, stanowią barierę w nawiązywaniu kontaktu, relacji dialogu itp.
Dlatego pomyślałam, że podzielę się z Państwem kilkoma prostymi wskazówkami, jakimi możemy się kierować w kontaktach z osobami z różnymi niepełnosprawnościami.
Bardzo często ograniczenia wykluczają osoby z niepełnosprawnościami z życia społecznego, nauki, pracy, czy po prostu możliwości załatwienia spraw codziennych.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie dostrzega problemy związane z wykluczeniem w nauczaniu wyższym, dlatego opracował „Strategię dostępności…” – cyt.: „Założeniem strategii dostępności jest poszanowanie przyrodzonej godności wszystkich osób, a zwłaszcza osób z niepełnosprawnościami i innych osób ze szczególnymi potrzebami, oraz popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby – w Uczelni, we wszystkich działaniach podejmowanych przez Uczelnię”.
Strategia zakłada społeczny model niepełnosprawności, czyli pełne respektowanie i realizację praw człowieka osób z niepełnosprawnościami (osób ze szczególnymi potrzebami). W szczególności polega to na niwelowaniu barier (świadomościowych, psychologicznych, fizycznych itp.), uniemożliwiających lub utrudniających pełen udział tych osób w życiu społecznym – na zasadzie równości z innymi osobami”.
Działania podejmowane przez Uniwersytet mają jeden cel, mianowicie umożliwienie wszystkim osobom kształcącym się, pracującym, czy też odwiedzającym naszą uczelnię, korzystanie na równi ze wszystkich możliwości, jakie nam oferuje.
Stereotypy związane z osobami z niepełnosprawnościami bądź też to, że czasem nie wiemy, jak zachować się wobec takiej osoby, jak również obawa, aby nie urazić takiej osoby, stanowią barierę w nawiązywaniu kontaktu, relacji dialogu itp.
Dlatego pomyślałam, że podzielę się z Państwem kilkoma prostymi wskazówkami, jakimi możemy się kierować w kontaktach z osobami z różnymi niepełnosprawnościami.
I tak na przykład:
- Rozmawiając z osobą, która porusza się na wózku, nie stój jej nad głową, cofnij się dwa kroki lub usiądź.
- Wózek, kule czy też laska należą do strefy osobistej osoby z niepełnosprawnością, zatem pamiętajmy, że nie należy dotykać ich bez pozwolenia właściciela.
- Jeśli chcesz pomóc osobie na wózku, która napotyka bariery architektoniczne, najpierw zapytaj ją, jak to zrobić.
- Pamiętajmy, dla osób poruszających się o kulach stanie jest bardzo uciążliwe.
- Osoby korzystające z wózka nie mogą wszędzie dosięgnąć. Staraj się umieścić jak najwięcej przedmiotów w zasięgu ich rąk.
- Jeżeli osoba porusza się przy pomocy laski lub kul, potrzebuje ramion, aby utrzymywać równowagę, więc pamiętajmy, aby nigdy nie chwytać za nie.
- Osoby mające trudności z poruszaniem się, aby otworzyć drzwi, czasem opierają się o nie. Otwieranie tych drzwi zza pleców lub otwieranie ich znienacka może spowodować, że osoba upadnie.
- Podczas rozmowy, możesz śmiało używać naturalnych zwrotów, tj. „chodźmy” lub „czy pójdziesz z nami?”, nie będą one żadnym nietaktem.
- Jeżeli chcesz przywitać się z osobą niewidomą, dotknij lekko jej ramienia i przedstaw się.
- Jeżeli chcemy okazać pomoc osobie niewidomej, zapytajmy, czy pomoc ta jest potrzebna, następnie postępujmy zgodnie ze wskazówkami osoby, której udzielamy pomocy.
- Zanim nawiążesz kontakt fizyczny z osobą niewidomą, najpierw uprzedź ją o tym. Mile widziane będzie przedstawienie się, powiedz, jak masz na imię, a jeżeli jest to stosowne – również funkcję, jaką pełnisz. Jeśli jesteście w grupie, przedstaw osobę niewidomą wszystkim osobom, aby nie poczuła się wykluczona.
- Jeżeli chcesz poprowadzić osobę niewidomą, zaproponuj jej swoje ramię, zamiast chwytać ją za rękę (można jednak poprowadzić rękę osoby niewidomej do poręczy lub oparcia krzesła, jeżeli chce ona wejść na schody lub usiąść).
- Ostrzegaj w konkretny sposób – okrzyk „uważaj!” nie pozwoli zorientować się, czy trzeba się zatrzymać, uciekać, pochylić czy coś obejść. Jeżeli wskazujesz osobie niewidomej drogę, podaj jej konkretne wskazówki niewymagające orientacji wzrokowej.
- Jeżeli musisz już iść i pozostawiasz osobę niewidomą w jakimś miejscu samą, powiedz jej o tym, opisz jej drogę do wyjścia lub punktu orientacyjnego. Pozostawiając taką osobę na środku pomieszczenia, sprawiasz jej duży kłopot.
- Nie dotykaj laski ani psa osoby niewidomej. Pies jest w pracy i nie może się rozpraszać, idź po przeciwnej stronie niż pies. Laska stanowi część przestrzeni osobistej danej osoby. Jeżeli osoba niewidoma położy gdzieś laskę, nie przekładaj jej. Możesz poprosić osobę o przełożenie laski, jeśli stanowi ona przeszkodę.
- Bardzo ważnym elementem jest dobre oświetlenie, lecz nie powinno ono być zbyt jasne (ostre światło może razić w oczy).
- Zadbaj o to, by na drodze, po której poruszają się osoby niewidome i niedowidzące, nie było żadnych przeszkód. Jeżeli osoba niewidoma regularnie korzysta z budynku, poinformuj ją, jeśli coś się zmieni w przestrzeni, np. przestawione meble, wstawione czasowe dekoracje (typu choinki) itp.
- Rozmawiając, używaj naturalnych zwrotów, np. „do widzenia” lub „miło cię widzieć”, nie będą żadnym nietaktem.
- Komunikacja z osobami niesłyszącymi wymaga kontaktu wzrokowego.
Jeżeli chcesz rozpocząć rozmowę z osobą niesłyszącą, możesz to zrobić na kilka sposobów:
Ważne! Nie używajmy sformułowania „głuchoniemy” – jest obraźliwe. Głusi nie są niemi, mają swój język (PJM).
-
- wskazując palcem konkretną osobę,
- machając do niej ręką (kierunek ruchu dłoni powinien być pionowy, a nie poprzeczny, przypominający machanie na pożegnanie),
- delikatne klepiąc w ramię, jeżeli osoba niesłysząca stoi tyłem lub bokiem. Uwaga! To jedyne miejsce, dotknięcie w inne części ciała jest uznawane za niestosowne,
- jeżeli osoba niesłysząca nie widzi ciebie, możesz poprosić osobę stojącą bliżej niej o zwrócenie uwagi (na zasadzie „ łańcuszka”),
- miganie światłem (włączamy i wyłączamy światło w krótkich odstępach to dobry sposób, aby zwrócić uwagę większej grupy osób niesłyszących, np. na szkoleniu czy zebraniu),
- lekkie uderzenie otwartą dłonią w stół (przydatne na przykład w sytuacji, kiedy osoba niesłysząca spożywa posiłek albo jest pochylona nad kartką czy laptopem),
- tupanie – analogicznie jak przy uderzeniu w stół, dzięki drganiom przenoszonym przez podłogę można zwrócić uwagę osoby niesłyszącej, znajdującej się w sali,
- sygnał telefoniczny (ale tylko w wtedy, kiedy osoba niesłysząca wie, co taki sygnał oznacza).
Ważne! Nie używajmy sformułowania „głuchoniemy” – jest obraźliwe. Głusi nie są niemi, mają swój język (PJM).
Z osobami głuchymi można skomunikować się na co najmniej trzy sposoby.
1) Komunikacja werbalna w języku polskim, pamiętajmy o:
W sytuacji, kiedy nie możemy zrozumieć treści odpowiedzi osoby głuchej, należy poprosić o ponowne przesłanie wiadomości i zaznaczyć, że treść nie została zrozumiana.
3) Komunikacja w języku migowym. To najbardziej efektywna i rekomendowana forma komunikacji. W rozmowie z udziałem tłumacza języka migowego, patrz na osobę głuchą i utrzymuj z nią kontakt wzrokowy. Zwracaj się bezpośrednio do niej („czego się napijesz?”), a nie do tłumacza („spytaj, czego się napije”).
Tłumacz nie bierze udziału w rozmowie, nie wyraża swojej opinii – przekazuje w języku migowym to, co usłyszy. Najlepiej jeżeli zaangażujemy profesjonalnego tłumacza – daje to gwarancję jakości tłumaczenia oraz dyskrecji i neutralności. W żadnym wypadku nie proś, aby osoba przyszła „z kimś do pomocy w tłumaczeniu”.
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę :
1) Komunikacja werbalna w języku polskim, pamiętajmy o:
- pułapce komunikacji jednostronnej – są osoby głuche, które dzięki długotrwałej rehabilitacji nauczyły się w pewnym stopniu mowy dźwiękowej. Ale osoba głucha, która posługuje się mową werbalną, w dalszym ciągu pozostaje głucha, czyli nie jest w stanie usłyszeć tego, co do niej mówimy;
- nie wszyscy głusi odczytują mowę z ust, a jeśli tak, to odczytują tylko te słowa, które są im znane.
W sytuacji, kiedy nie możemy zrozumieć treści odpowiedzi osoby głuchej, należy poprosić o ponowne przesłanie wiadomości i zaznaczyć, że treść nie została zrozumiana.
3) Komunikacja w języku migowym. To najbardziej efektywna i rekomendowana forma komunikacji. W rozmowie z udziałem tłumacza języka migowego, patrz na osobę głuchą i utrzymuj z nią kontakt wzrokowy. Zwracaj się bezpośrednio do niej („czego się napijesz?”), a nie do tłumacza („spytaj, czego się napije”).
Tłumacz nie bierze udziału w rozmowie, nie wyraża swojej opinii – przekazuje w języku migowym to, co usłyszy. Najlepiej jeżeli zaangażujemy profesjonalnego tłumacza – daje to gwarancję jakości tłumaczenia oraz dyskrecji i neutralności. W żadnym wypadku nie proś, aby osoba przyszła „z kimś do pomocy w tłumaczeniu”.
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę :
- podczas rozmowy, możesz pytać, czy jesteś rozumiany,
- jeśli nie rozumiesz, sygnalizuj, poproś o powtórzenie,
- nie przesadzaj z potakiwaniem,
- mów z twarzą zwróconą do rozmówcy, nie stój pod światło,
- nie zakrywaj twarzy i ust, nie żuj gumy, nie jedz,
- mów wyraźnie i w naturalnym tempie, z naturalną dykcją, nie krzycz – może to być odebrane jako zachowanie niekulturalne,
- pokaż otwartość i zainteresowanie swoją postawą, mimiką,
- uśmiechnij się ☺ to bardzo ważne w kulturze osób niesłyszących,
- traktuj osobę niesłyszącą, jak każdą inną osobę obcojęzyczną,
- nie należy oceniać osób głuchych pod względem ich umiejętności mowy i pisania,
- warto nauczyć się kilku podstawowych znaków w języku migowym, np. proszę, dziękuję, dzień dobry i do widzenia.
cdn. w 19/2023
Tekst: mgr inż. Dorota Dudka, koordynator ds. dostępności
Tekst: mgr inż. Dorota Dudka, koordynator ds. dostępności
Redakcja zajmuje się opracowaniem dostarczonych materiałów do artykułów i nie odpowiada za ich wartość merytoryczną. Za wartość merytoryczną odpowiadają ich twórcy.
© 2022 Centrum Symulacji Medycznej UM w Lublinie