Informator uniwersytecki

Profesor Mirosław Czuczwar został pełnomocnikiem ministra zdrowia ds. systemu terapii ECMO

Profesor Mirosław Czuczwar przybliżył nam czym jest system terapii ECMO i kiedy jest stosowany.

Jakie są skutki terapii VV-ECMO? W jakich grupach pacjentów może być ona skuteczna?
Zastosowanie terapii VV-ECMO ma szanse przynieść korzyści u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową spełniających kryteria rozpoznania ARDS przed wdrożeniem wentylacji inwazyjnej, wentylowanych inwazyjnie przez czas <7 dni oraz u których podjęto próby poprawy oksygenacji przy pomocy dostępnych w danym ośrodku metod (np. ułożenie w pozycji odwróconej (prone position), na co najmniej 12-16 godzin w ciągu doby, czy też zastosowanie ciągłej blokady nerwowo-mięśniowej). Zastosowanie tej terapii jest procedurą obarczoną wieloma powikłaniami, której zastosowanie powinno być ograniczone jedynie do pacjentów, u których potencjalne korzyści przewyższają potencjalne ryzyko. Terapia ECMO nie przyniesie korzyści, lub jest z innych względów niewskazana u pacjentów z nieodwracalną niewydolnością wielonarządową, wentylowanych mechanicznie ≥7 dni przy użyciu wysokich stężeń tlenu, z niewydolnością oddechową wymagającą tlenoterapii lub wentylacji nieinwazyjnej w przebiegu przewlekłej choroby płuc, z aktywną chorobą nowotworową, z niskim prawdopodobieństwem przeżycia ocenionym przy użyciu skal prognostycznych, po zatrzymaniu akcji serca, kiedy utrzymuje się śpiączka pomimo zakończenia podaży leków zaburzających świadomość, z potencjalnie nieodwracalnymi upośledzeniem odporności i/lub supresją szpiku, czy też z nasilonym zespołem kruchości.

Został Pan pełnomocnikiem ministra zdrowia ds. systemu terapii VV-ECMO. Czy mógłby opisać Pan na czym polega to stanowisko?
W trakcie pandemii COVID-19 byłem członkiem zespołu ekspertów, który wspomagał prof. Roberta Gałązkowskiego – dyrektora Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (LPR) i Pełnomocnika Ministra Zdrowia do spraw koordynacji systemu pozaustrojowego utlenowania krwi u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową w przebiegu choroby COVID-19. Zespół składał się z lekarzy biorących czynny udział w leczeniu pacjentów z ciężką niewydolnością oddechową w przebiegu choroby COVID-19, oraz mających doświadczenie w prowadzeniu terapii VV-ECMO przed pandemią. W początkowej fazie pandemii naszym główny zadaniem było stworzenie i określenie zasad funkcjonowania systemu VV-ECMO dla pacjentów z najcięższą postacią zakażenia wirusem SARS-CoV-2 na terenie naszego kraju, co w dużej mierze udało się osiągnąć dzięki ogromnemu zaangażowaniu prof. Roberta Gałązkowskiego i wszystkich członków zespołu. Bez wątpienia naszym największym osiągnięciem było powołanie mobilnych zespołów ECMO, dysponujących możliwością całodobowego transportu pacjentów przy pomocy ambulansów oraz helikopterów LPR lub będących w dyspozycji Polskich Sił Zbrojnych, a także utworzenie elektronicznego wykazu stanu aparatów ECMO znajdujących się w poszczególnych podmiotach leczniczych na terenie Polski. Podjęliśmy również działania mające na celu relokację aparatów ECMO z ośrodków o niskim potencjale wykorzystania tych ratujących zdrowie i życie aparatów, do ośrodków referencyjnych oraz udało się nam zabezpieczyć finansowanie transportu pacjentów przez NFZ. Po ponad dwóch latach pracy zespołu nikt z jego członków nie ma wątpliwości, że szybko wdrożona i odpowiednio prowadzona terapia VV-ECMO u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową w przebiegu choroby COVID-19 zwiększa ich szanse na przeżycie.
W dniu 12 grudnia 2022 r. podpisane zostało zarządzenie Ministra Zdrowia zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Ministra Zdrowia do spraw koordynacji systemu pozaustrojowego utlenowania krwi u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową w przebiegu choroby COVID-19 (Dz. Urz. Min. Zdrow. poz. 127), zgodnie z którym zostałem wyznaczony na Pełnomocnika Ministra Zdrowia w przedmiotowym zakresie. 
W chwili obecnej, gdy wirus SARS-CoV-2 nie stanowi już tak dużego zagrożenia przyszedł czas na wyciagnięcie wniosków z pandemii i przygotowanie naszego systemu ochrony zdrowia na nowe wyzwania, co jest moim najważniejszym celem. Na początek będziemy dążyć do utrzymania maksymalnie sześciu, siedmiu ośrodków na terenie kraju, które będą gotowe do prowadzenia w sposób systemowy terapii VV-ECMO u pacjentów z ostrą niewydolnością oddechową niezależnie od etiologii jej powstania. Oczywiście nie wyobrażam sobie, aby nasza Klinika nie była częścią tego ogólnopolskiego systemu, ponieważ w trakcie pandemii leczyliśmy bardzo wielu pacjentów (ponad 100), nie tylko z terenu naszego województwa, ale praktycznie z połowy kraju. Dysponujemy również doświadczeniem zdobytym przed pandemią COVID-19, ponieważ od 2016 roku leczymy pacjentów przy pomocy VV-ECMO m.in. w przebiegu grypy, bakteryjnych zapaleń płuc, czy chorób autoimmunologicznych.