Informator uniwersytecki

Ratujemy z ratownictwem: zawał

O pierwszej pomocy w przypadku zawału opowiedział nam mgr Robert Skomorowski z Samodzielnej Pracowni Medycznych Czynności Ratunkowych i Ratownictwa Specjalistycznego.

Czym właściwie jest zawał i co może go spowodować?
Zawał serca to stan, w którym dochodzi do zachwiania równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen, a jego dostarczaniem. Sytuacja ta spowodowana jest niedrożnością tętnic wieńcowych – czyli naczyń krwionośnych odpowiedzialnych za transport tlenu oraz składników odżywczych do mięśnia sercowego. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest uszkodzona blaszka miażdżycowa. Inne czynniki powodujące zawał mięśnia sercowego są rzadsze i mogą nimi między innymi być: skurcz tętnicy wieńcowej, zapalenie tętnicy wieńcowej, uraz tętnicy wieńcowej czy też zatorowość wieńcowa.

Jakie grupy wiekowe są najbardziej narażone na zawał? Czy występuje także u młodych osób?
W Polsce rocznie odnotowywanych jest ok 70 tys. zawałów mięśnia sercowego, z czego ok 10% to osoby poniżej 45 roku życia. Zdecydowaną większość stanowią mężczyźni, jednak obserwuje się także wzrost zachorowań u młodych kobiet, tj. poniżej 55 roku życia. Jest to ok. 20% wszystkich przypadków. Po 65 roku życia częstość występowania zawału serca u obu płci jest na podobnym poziomie. Może wystąpić także u ludzi młodych; główny wpływ na to ma styl życia. Czynnikami, które cechują „młodego zawałowca” są między innymi nieprawidłowa dieta (bogata w tłuszcze, jedzenie typu „fast food”), siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, a co za tym idzie otyłość, używki, ale także ciągły stres czy pracoholizm.

Jak rozpoznać zawał?
Najbardziej typowym objawem jest ból w klatce piersiowej który:
- zwykle jest bardzo silny opisywany jako piekący, dławiący lub o charakterze rozpierania, gniecenia,
- zlokalizowany jest za mostkiem,
- promieniuje do lewego barku lub ramienia, żuchwy, w okolicę międzyłopatkową lub w okolice nadbrzusza,
- trwa co najmniej 15 minut i stopniowo narasta,
- nie jest związany z fazą oddechową ani zmianą pozycji ciała.
Objawami towarzyszącymi są duszność, bladość powłok skóry, nadmierna potliwość oraz uczucie lęku.

Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku zawału i czego kategorycznie nie robić?
W przypadku objawów opisanych powyżej należy jak najszybciej wezwać zespół ratownictwa medycznego dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. Choremu powinno się zapewnić dostęp świeżego powietrza, umożliwić przebywanie w wygodnej dla niego pozycji oraz kategorycznie ograniczyć wysiłek fizyczny. W przypadku utraty przytomności u poszkodowanego należy ocenić podstawowe czynności życiowe.