Informator uniwersytecki

Badacze Uniwersytetu Medycznego w Lublinie laureatami konkursu MINIATURA 7

Narodowe Centrum Nauki wspiera działalność naukową w zakresie badań podstawowych, czyli prac empirycznych lub teoretycznych mających przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów. W ramach swojej działalności co roku NCN ogłasza konkurs MINIATURA, do którego mogą być zgłaszane wnioski na realizację pojedynczego działania naukowego takiego jak badania wstępne/pilotażowe, kwerendy, staże naukowe, wyjazdy badawcze albo konsultacyjne. Podstawowym celem konkursu jest finansowe wsparcie działania naukowego służącego przygotowaniu przyszłego projektu badawczego planowanego do złożenia w konkursach NCN, innych konkursach ogólnokrajowych lub międzynarodowych. W konkursie można uzyskać środki finansowe w wysokości od 5 000 do 50 000 zł na realizację działania naukowego trwającego do 12 miesięcy.

- dr n. biol. Barbara Gieroba – Samodzielna Pracownia Spektroskopii i Obrazowania Chemicznego, projekt pt. Spektroskopowe badanie struktury molekularnej i przepuszczalności błon komórkowych ludzkich neuronów poddanych działaniu pochodnych 1,2,4-triazolo-3-tionu na kwotę 49 584 zł. Padaczka to przewlekła choroba ośrodkowego układu nerwowego wywołana przez napadowe, nawracające zaburzenia czynności bioelektrycznej mózgu wynikających z braku równowagi między układami neuroprzekaźników. W ramach projektu zostaną przebadane pochodne triazolowe o znanym potencjale przeciwpadaczkowym. Wykorzystując badania in vitro na liniach komórkowych przeprowadzona zostanie analiza wpływu powyższych związków na frakcję lipidową i białkową struktur komórkowych, a uzyskane wyniki mogą dostarczyć informacji objaśniających tendencję do przenikania bariery krew-mózg i kumulowania w specyficznych regionach mózgu związanych z epileptogenezą.

- dr n. farm. Oliwia Koszła – Zakład Biofarmacji, projekt pt. Optymalizacja modelu in vitro komórek LUHMES opartego na patologii α-synukleiny do modelowania chorób neurodegeneracyjnych na kwotę 49 995 zł. Aktywność substancji pochodzenia naturalnego w kontekście terapii choroby Parkinsona stanowi aktualnie ekscytujący temat badawczy. Liczne eksperymenty potwierdzają zdolność resweratrolu oraz litu do przeciwdziałania procesom oksydacyjnym, natomiast ostatnie badania sugerują, że związki te mogą zapobiegać agregacji białka α-synukleiny. Z tego względu w naszym projekcie, po raz pierwszy połączyliśmy resweratrol i lit w celu osiągnięcia synergistycznego efektu terapeutycznego. W związku z powyższym, celem projektu jest opracowanie i optymalizacja modelu choroby Parkinsona. Badania skupiają się na modelu in vitro ludzkiej linii komórek śródmózgowia (LUHMES).

- dr n. farm. Martyna Kasela – Pracownia Diagnostyki Mikrobiologicznej, projekt pt. Częstość występowania genów warunkujących wyciszoną oporność na wybrane antybiotyki u Staphylococcus aureus na kwotę 26 400 zł. Oporność bakterii na antybiotyki pozostaje jednym z największych wyzwań współczesnej nauki. Rutynowo, dobór odpowiedniego antybiotyku do leczenia zakażenia opiera się na zbadaniu fenotypu drobnoustroju w laboratorium. Takie podejście ma swoje praktyczne uzasadnienie, ale pomija szczepy, u których gen oporności występuje, ale z różnych powodów nie ulega ekspresji. W konsekwencji, pomimo wykazania wrażliwości bakterii na antybiotyk w warunkach laboratoryjnych, może ona przekazywać taki „cichy gen” oporności innym bakteriom prowadząc do rozprzestrzeniania się zjawiska lekooporności drobnoustrojów w środowisku. Chociaż zjawisko wyciszenia oporności na antybiotyki na drodze mutacji było sporadycznie raportowane u drobnoustrojów w przeszłości, dopiero niedawno prowadzone badania wykazały, że w przypadku gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) może występować ono częściej niż przewidywano. Niniejsze badania skupią się na ocenie częstości występowania tego zjawiska u S. aureus, jednego z najczęściej występujących patogenów bakteryjnych u ludzi.

- dr n. med. Joanna Kulisz – Zakład Biologii i Parazytologii, projekt pt. Dynamika profili lipidomicznych w odniesieniu do prewalencji patogenów u kleszczy Ixodes ricinus oraz Dermacentor reticulatus występujących sympatrycznie w zróżnicowanych ekologicznie biotopach na kwotę 49 918 zł. Kleszcze stanowią duże zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt ze względu na możliwość przenoszenia chorobotwórczych bakterii, riketsji, wirusów oraz pierwotniaków co wzbudza niesłabnące zainteresowanie badaczy. Potrafią przetrwać długie okresy głodu w oczekiwaniu na żywiciela, a ich głównym źródłem energii są wówczas związki lipidowe. Skład lipidów a także szybkość ich zużywania zależą od gatunku, płci i stadium rozwojowego kleszczy, a ich poziom może wpływać na determinację i agresywność tych pajęczaków podczas poszukiwania żywiciela, a tym samym na ryzyko transmisji patogenów i chorób odkleszczowych do ludzi i zwierząt. Projekt obejmuje badania terenowe oraz laboratoryjne nad gatunkami kleszczy Ixodes ricinus (kleszcz pospolity) oraz Dermacentor reticulatus (kleszcz łąkowy) i ma na celu zbadanie różnic w zawartości substancji lipidowych występujących u obu gatunków kleszczy podczas ich sezonowej aktywności. Jednym z aspektów badań jest poszukiwanie związku pomiędzy występowaniem wybranych gatunków patogenów a zawartością związków lipidowych u kleszczy, co w przyszłości może przyczynić się do poznania mechanizmów wpływających na utrzymywanie się patogenów u kleszczy oraz na ich transmisję do człowieka.

- dr n. farm. Ewelina Humeniuk – Samodzielna Pracownia Biologii Medycznej, projekt pt. Ocena wpływu związków z grupy ksantofili na wrażliwość komórek czerniaka złośliwego opornych na wemurafenib oraz trametynib w kontekście ponownego uwrażliwienia na niniejsze leki terapii celowanej na kwotę 49 830 zł. Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z melanocytów, czyli komórek pigmentowych, występujących w obrębie m. in. warstwy podstawnej naskórka. W ciągu ostatnich lat opracowano nowe strategie leczenia ukierunkowane na mutacje – wemurafenib oraz trametynib, który należy do grupy inhibitorów MEK. Niestety, korzyści tej terapii są ograniczone, co związane jest z szybkim rozwojem mechanizmów oporności komórek nowotworowych zarówno na wemurafenib, jak i trametynib. W projekcie zostanie zbadane czy astaksantyna i kantaksantyna mogą ponownie uwrażliwić oporne komórki czerniaka złośliwego na leki terapii celowanej takie jak wemurafenib oraz trametynib. Zastosowanie naturalnych związków z grupy ksantofili może stanowić ciekawą alternatywę w kontekście przełamania mechanizmów oporności wtórnej ze względu na ich brak toksyczności oraz możliwość potencjalnego zastosowania jako adiuwantów żywieniowych zwiększających wrażliwość komórek nowotworowych na inhibitory BRAF.

- dr n. med. Anna Michalak-Stoma – Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Derm. Dziecięcej, projekt pt. Tryptofan i jego metabolity jako czynniki uwrażliwiające komórki czerniaka na działanie terapii celowanej opartej na inhibitorach BRAF – badania in vitro na kwotę 49 999 zł. Mutacje w genie BRAF występują w ponad 50% czerniaków i prowadzą do stałej aktywacji szlaków sygnałowych kinaz aktywowanych mitogenami (MAPK) zaangażowanych m.in. w proliferację, różnicowanie, mechanizmy przeżycia komórek, adhezję i migrację, oraz przerzutowanie. Celem prowadzonych aktualnie badań jest określenie potencjału tryptofanu oraz wybranych metabolitów tego aminokwasu – kwasu ksantureninowego, kwasu cinnabarinowego, kwasu antranilowego, jako substancji uwrażliwiających na działanie terapii celowanej z wykorzystaniem inhibitorów BRAF in vitro.

- dr n. med. Marcin Czop – Zakład Genetyki Klinicznej, projekt pt. Ocena profilu ekspresji mikroRNA u pacjentów chorych na keratopatię pęcherzową na kwotę 49 940 zł. Keratopatia pęcherzowa (KP) to choroba narządu wzroku, w której dochodzi do obrzęku rogówki, odkładania się kolagenu i macierzy zewnątrzkomórkowej w błonie Descemeta z powodu dysfunkcji komórek śródbłonka. Celem projektu jest ocena profilu ekspresji miRNA w cieczy wodnistej oka pacjentów z keratopatią pęcherzową. Nowatorskie cele projektu to określenie profilu ekspresji miRNA w cieczy wodnistej oka pacjentów chorych na keratopatię pęcherzową oraz późniejsza korelacja wyników poziomu ekspresji miRNA w badanym materiale z danymi klinicznymi pacjentów.

- dr hab. n. med. Paweł Krukow – Zakład Neuropsychiatrii Klinicznej, projekt pt. Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa a efektywność neuronalnych mechanizmów podtrzymujących spójność czasów reakcji u młodych dorosłych na kwotę 17 501 zł.

Laureatom serdecznie gratulujemy i zapraszamy do przygotowania wniosków na kolejny konkurs MINIATURA, który zostanie ogłoszony w 2024 roku. Więcej informacji można uzyskać w Dziale Wsparcia Grantowego UML – mail: granty@umlub.pl, tel. 81 448 52 96.