Informator uniwersytecki

APPiE_UpTo_2500

Szanowni Państwo, Drodzy Studenci,
W BLASKU zagościła stała rubryka: APPiE_UpTo_2500, której celem jest być poszerzanie naszej wiedzy o różnych aspektach funkcjonowania psychicznego. Dzisiejsze 2500 znaków przybliża problem syndromu oszusta. Jeśli uznacie Państwo, że jakaś kwestia jest warta poruszenia w naszej rubryce na łamach BLASKU – napiszcie: appie@umlub.pl
Dr hab. n. med. Marzena Samardakiewicz, prof. UML
Koordynator APPiE

Czy kiedykolwiek czułeś, że nie masz wystarczająco dużo pewności siebie i że nie jesteś wystarczająco kompetentny w swojej dziedzinie? Czy miałeś myśli typu „Nie jestem wystarczająco mądry/odważny/kompetentny/kreatywny” pomimo swojego doświadczenia? Czy zdarzyło Ci się myśleć, że Twoje sukcesy są przypadkowe lub niezasłużone? Jeśli tak, to prawdopodobnie doświadczyłeś syndromu oszusta.

Czym dokładnie jest syndrom oszusta?
Syndrom oszusta to pojęcie, które odnosi się do ludzi, którzy cierpią z powodu braku pewności siebie i przekonania o swojej kompetencji w danej dziedzinie. Często osoby te mają wrażenie, że osiągnięcia, jakie zdobyły, to tylko dzieło przypadku lub szczęścia, a nie ich rzeczywistej wiedzy czy umiejętności. Chociaż mogą posiadać wykształcenie, doświadczenie i być uznawani przez innych za ekspertów, to w swoim wnętrzu wciąż uważają, że nie są wystarczająco dobrzy.

Syndrom oszusta może mieć charakter okazjonalny, kiedy pojawia się w trudnych sytuacjach, które wymagają wyjścia poza strefę komfortu, ale może również być problemem chronicznym dotykającym różnych obszarów życia. Ten syndrom może pojawić się w każdym etapie życia, w różnych sytuacjach i stopniu natężenia. Ludzie dotknięci tym syndromem doświadczają ciągłego braku pewności siebie, lęku, wstydu, co w znaczący sposób utrudnia cieszenie się życiem i byciem obecnym w „tu i teraz”.

Paradoksalnie osoby, które doświadczają syndromu oszusta, często są ludźmi bardzo kompetentnymi, utalentowanymi, ambitnymi i perfekcjonistycznymi, którzy odnoszą ciągłe sukcesy. Jednakże pomimo tych osiągnięć, mają trudności z uwierzeniem w swoją wartość. Często przeżywają sprzeczne odczucia - chcą dobrze wykonywać swoje obowiązki i być doceniane, ale jednocześnie nie potrafią uwierzyć, że osiągnęły coś wartościowego. Syndrom oszusta dotyka przede wszystkim osoby o wysokim poziomie kompetencji, które posiadają lęk przed oceną innych i boją się, że zostaną ujawnione jako oszuści, którzy przypadkowo osiągnęli sukces na poziomie ponad swoją rzeczywistą zdolność.

Nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny, która jednoznacznie wyjaśniałaby powstanie tego syndromu. Jednym z czynników sprzyjających jest rodzina i otoczenie dziecka, w którym ono dorastało. W momencie, kiedy dziecko dorastało w rodzinie, w której przywiązywano dużą wagę do osiągania wysokich wyników i sukcesów, to w okresie dorosłości, osoba może czuć się niekompetentna i niewystarczająco dobra w swojej pracy. Z drugiej strony, syndrom oszusta może również dotyczyć osób, które w dzieciństwie były uznawane za bardzo utalentowane i zdolne do zdobywania dobrych ocen oraz podziwu nauczycieli i uczniów. Wtedy w dorosłym życiu, taka osoba może czuć się niekompetentna i niewartą uznania w przypadku, gdy nie uda jej się wykonać zadania na perfekcyjnym poziomie.

Bagatelizowanie pochwał i przypisywanie swojego sukcesu szczęściu lub przypadkowi, czy nadmierna dbałość o przygotowanie się do wykonywania obowiązków oraz unikanie podejmowania nowych inicjatyw, aby uniknąć porażki – mogą być przejawami doświadczania syndromu.

Istnieje kilka metod, które można wdrożyć w codzienne życie w celu zwalczenia poczucia niekompetencji. Należą do nich między innymi: nauka wyznaczania sobie realistycznych celów, ustanawianie zdrowych granic czasu pracy, unikanie polegania wyłącznie na opinii innych osób, samochwalenie się za wysiłki i docenienie trudu włożonego w pracę. Wdrożenie tych praktyk może pomóc w zmniejszeniu poczucia oszustwa i zwiększeniu pewności siebie.