Informator uniwersytecki

Trwają prace nad Skalą Ryzyka Depresji u Mężczyzn

Akademicka Pracownia Testów Psychologicznych rozpoczyna prace nad polską adaptacją Skali Ryzyka Depresji u Mężczyzn


Depresja stanowi coraz większy problem zdrowotny i społeczny. Szacuje się, że w Polsce na depresję choruje około 1,2 mln osób. Dane NFZ wskazują, że świadczenia z rozpoznaniem głównym lub współistniejącym depresji udzielono w 2021 roku łącznie 682 tys. pacjentów, najczęściej były to osoby w wieku 55-64 lata. Świadczenia z rozpoznaniem głównym depresji najczęściej były udzielane w podstawowej opiece zdrowotnej oraz w poradniach psychiatrycznych. OECD w raporcie Health at Glance: Europe 2018 wskazuje, że w całej Unii Europejskiej to Polska była krajem o najniższym odsetku osób chorych na depresję. Według danych z raportu różnice pomiędzy krajami mogą̨ wynikać z faktu, że w krajach o większej świadomości problemu zaburzeń́ psychicznych, mniejszej stygmatyzacji chorych i łatwiejszym dostępie do opieki psychiatrycznej chorzy są szybciej diagnozowani i częściej zgłaszają się po pomoc.[i] 

Jak wskazuje dr hab. Ewa Humeniuk, prof. UML i kierownik Akademickiej Pracowni Testów Psychologicznych, depresja u mężczyzn może przejawiać się inaczej niż u kobiet, co może sprawić, że trudniej ją zauważyć. Mężczyźni mogą maskować emocje, ukrywając chorobę, w efekcie później zgłaszają się do specjalistów, aby uzyskać pomoc. Męskie symptomy depresji mogą przejawiać się poprzez nadmierną pracę, izolację społeczną czy nadużywanie substancji, bez otwartego manifestowania typowych dla tej choroby objawów.

Znaczący wzrost zainteresowania zjawiskiem nietypowych objawów depresji u mężczyzn pojawił się dopiero w ostatnich dekadach po wprowadzeniu w latach 80. ubiegłego wieku dedykowanego programu na Gotlandii (Szwecja). Wyniki tych prac dały podstawy do zwrócenia uwagi na specyficzne objawy depresji występujące u mężczyzn. Pozwoliły również na opracowanie w 1999 roku przez Wolfganga Rutza dedykowanego narzędzia do badania depresji u mężczyzn, tj. Gotlandzkiej Skali Męskiej Depresji (The Gotland Male Depression Scale – GMDS). Skala ta została adoptowana do polskich warunków w 2017 roku. 

Inną metodą badania depresji u mężczyzn jest The Male Depression Risk Scale (MDRS-22) stworzona w 2013 roku przez Rice’a i współpracowników. Metoda ta – jak dotąd – nie doczekała się polskiej adaptacji, dlatego w ramach działalności Akademickiej Pracowni Testów Psychologicznych nawiązaliśmy współpracę z jej autorem, prof. Simonem Ricem z Uniwersytetu w Melbourne, aby dokonać adaptacji na język polski tego narzędzia. Dr Wojciech Styk, prof. UML, jako pomysłodawca projektu wskazuje, że będzie on bardzo użyteczny w praktyce naukowej i klinicznej, ponieważ pozwoli analizować objawy depresji na kilku wymiarach. Dzięki tej skali będzie można ocenić objawy z perspektywy: tłumienia emocji, zażywania narkotyków, nadużywania alkoholu, przejawów gniewu i agresji, odczuwania objawów somatycznych, czy podejmowania zachowań ryzykownych. 

Ważne jest, aby wykształcić społeczne rozumienie i akceptację dla faktu, że mężczyźni również doświadczają depresji, i zachęcać ich do szukania pomocy bez obaw o utratę męskości. Wspieranie otwartości emocjonalnej i destygmatyzacja tematu zdrowia psychicznego na pewno pomogą w identyfikowaniu i leczeniu depresji u mężczyzn – podkreśla dr hab. Marzenia Samardakiewicz, prof. UML, kierownik Katedry Psychospołecznych Aspektów Medycyny, w której ramach działa Akademicka Pracownia Testów Psychologicznych. Ważne jest kształtowanie tych przekonań również wśród przyszłych pracowników opieki zdrowotnej. Dlatego do prac nad adaptacją skali zaangażowani zostali również studenci kierunku psychologia na naszym Uniwersytecie. 

Nasz projekt obejmuje – poza adaptacją narzędzia – również szerokie badania nad zjawiskiem męskiej depresji – podkreśla dr Wojciech Styk, prof. UML. Należy również zwrócić uwagę na metodologiczne trudności dotyczące badania przejawów maskowanej depresji. Badania nad depresją mają również istotne znaczenie społeczne, ponieważ pomagają zmniejszać stygmatyzację związaną z chorobami psychicznymi poprzez edukację społeczeństwa na temat natury depresji i dostarczanie rzetelnych informacji.

Pierwsze badania dotyczące adaptacji skali rozpoczęły się w grudniu 2023 roku, a cały projekt zaplanowany jest do roku 2025. Jest to pierwszy tego typu projekt w Akademickiej Pracowni Testów Psychologicznych, ale nie ostatni. O kolejnych inicjatywach będziemy informować na bieżąco na łamach BLASKu. 


 
[i] OECD/European Union (2018), Health at a Glance: Europe 2018: State of Health in the EU Cycle, OECD Publishing, Paris/European Union, Brussels, https://doi.org/10.1787/health_glance_eur-2018-en.