Informator uniwersytecki
numer 027
Luty 2024
★
27
Działania Klinicznego Oddziału Transplantologii SPSK4
26 stycznia obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Transplantacji. Z tej okazji koordynator wojewódzki Poltransplant, dr n. med. Mariusz Matuszek z Klinicznego Oddziału Transplantologii SPSK4 przybliżył statystyki dotyczące lubelskiego Klinicznego Oddziału Transplantologii.
Czy jest Pan w stanie oszacować, ile przeszczepień udało się Panu zrealizować w życiu?
Nie prowadzę takiej statystyki, ale myślę, że do osiągnięcia swojego wieku emerytalnego będzie to około 100 transplantacji nerek.
Od kiedy w Lublinie działa ośrodek transplantacji nerki, jakie były początki?
Pierwsze pobranie nerek od dawcy zmarłego miało miejsce w naszej Klinice w roku 1988, natomiast pierwszy samodzielny przeszczep nerki wykonano w roku 1994 pod kierownictwem Pana Profesora Mieczysława Jesipowicza i nadzorem Pana Profesora Rowińskiego. Już w 1997 roku I Klinika Chirurgii Ogólnej zmieniła nazwę na I Klinikę Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej systematycznie realizując program przeszczepiania nerek. W roku 2003 odbyło się pierwsze pobranie nerek od dawcy zmarłego poza Kliniką, wówczas pod kierownictwem Pana Profesora Sławomira Rudzkiego.
Jakie przeszczepienia wykonuje się w Klinicznym Oddziale Transplantologii: rodzinne czy niespokrewnione, od dawców żywych czy zmarłych?
W Klinice odbywają się pobrania wielonarządowe (nerki, wątroba, serca, płuca, trzustka) od dawców zmarłych oraz przeszczepy nerek pobranych od dawców zamarłych biorcom niespokrewnionym.
Ile rocznie przeszczepień realizuje lubelski ośrodek?
Od roku 1994 do chwili obecnej w Klinice przeszczepiono blisko 700 nerek, ale z różną dynamiką, bowiem w latach 1994-1997 przeszczepiano kilka nerek rocznie. Znaczący wzrost nastąpił w roku 2002, a w roku 2005 przeszczepiono w Klinice rekordową liczbę 58 nerek. Potem w poszczególnych latach to było w granicach 20-30 rocznie ze spadkiem w latach pandemii COVID-19. W 2023 przeszczepiono 32 nerki.
Jak ocenia Pan stan transplantologii lubelskiej?
Skokowy wzrost liczby przeszczepień w 2023 r. wskazuje, że lubelska transplantologia, podobnie jak polska, zaczyna się odbudowywać i rozwijać, jeśli chodzi o przeszczepienia od zmarłych dawców. W minionym roku w naszym województwie pozyskano 23 tzw. zmarłych dawców rzeczywistych, czyli tych, od których pobrane narządy nadawały się do przeszczepienia. Liczba zgłoszonych dawców w województwie lubelskim ogółem wyniosła 34.
Ile wynosi średni czas oczekiwania na przeszczepienie nerki?
Według danych POLTRANSPLANTU średni czas oczekiwania, od zakwalifikowania do Krajowej Listy Oczekujących na przeszczepienie, w roku 2022 wynosił dla nerki w przypadku pierwszego przeszczepienia 387 dni, na kolejne przeszczepienie 776, a w trybie pilnym – brak dostępu do dializ – 48 dni.
W Klinice odbywają się pobrania wielonarządowe (nerki, wątroba, serca, płuca, trzustka) od dawców zmarłych oraz przeszczepy nerek pobranych od dawców zamarłych biorcom niespokrewnionym.
Ile rocznie przeszczepień realizuje lubelski ośrodek?
Od roku 1994 do chwili obecnej w Klinice przeszczepiono blisko 700 nerek, ale z różną dynamiką, bowiem w latach 1994-1997 przeszczepiano kilka nerek rocznie. Znaczący wzrost nastąpił w roku 2002, a w roku 2005 przeszczepiono w Klinice rekordową liczbę 58 nerek. Potem w poszczególnych latach to było w granicach 20-30 rocznie ze spadkiem w latach pandemii COVID-19. W 2023 przeszczepiono 32 nerki.
Jak ocenia Pan stan transplantologii lubelskiej?
Skokowy wzrost liczby przeszczepień w 2023 r. wskazuje, że lubelska transplantologia, podobnie jak polska, zaczyna się odbudowywać i rozwijać, jeśli chodzi o przeszczepienia od zmarłych dawców. W minionym roku w naszym województwie pozyskano 23 tzw. zmarłych dawców rzeczywistych, czyli tych, od których pobrane narządy nadawały się do przeszczepienia. Liczba zgłoszonych dawców w województwie lubelskim ogółem wyniosła 34.
Ile wynosi średni czas oczekiwania na przeszczepienie nerki?
Według danych POLTRANSPLANTU średni czas oczekiwania, od zakwalifikowania do Krajowej Listy Oczekujących na przeszczepienie, w roku 2022 wynosił dla nerki w przypadku pierwszego przeszczepienia 387 dni, na kolejne przeszczepienie 776, a w trybie pilnym – brak dostępu do dializ – 48 dni.
Jakie plany?
Od października 2023 pełnię funkcję koordynatora wojewódzkiego Poltransplantu i z tego powodu mam pewne zadania do realizacji w przyszłości. Główne to aktywizacja szpitali, zwłaszcza oddziałów intensywnej terapii i pediatrycznych w działaniach zmierzających do pełnego wykorzystania potencjału dawstwa narządów i tkanek od osób zmarłych. Dalej stała współpraca z konsultantami wojewódzkimi i krajowymi w kluczowych dziedzinach dla dawstwa narządów. Dodatkowo wsparcie dla szpitalnych koordynatorów pobierania narządów i tkanek w całym województwie.
Szczególne zadanie to promocja medycyny transplantacyjnej i dawstwa narządów a także tkanek w środowisku medycznym oraz działalność edukacyjna społeczeństwa mająca na celu upowszechnianie leczenia metodą przeszczepiania komórek, tkanek i narządów. Równie ważna jest promocja programu „System dawstwa nerek do przeszczepienia od żywych dawców”.
Jak ocenia Pan – na podstawie własnej praktyki – świadomość tematu wśród społeczeństwa, co wyraża się w podpisanych świadectwach woli (przeszczep od osoby zmarłej niespokrewnionej)?
W Polsce, zgodnie z Ustawą pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.
W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy.
Oświadczenie woli ma charakter jedynie informacyjny i nie trzeba go nigdzie zgłaszać ani rejestrować.
Każda osoba dorosła podpisująca oświadczenie woli, wyrażając zgodę na pobranie po śmierci swoich tkanek i narządów do przeszczepienia daje dowód świadomej chęci ratowania życia i przywracania zdrowia chorym ludziom. Własnoręczne podpisanie oświadczenia ułatwia bliskim osoby zmarłej oraz lekarzom uszanowanie wyrażonej woli.
Według CBOS, 75% Polaków nie rozmawiało z bliskimi na temat ewentualnego oddania narządów do przeszczepienia, a tylko ok. 20% wie, że wystarczy brak sprzeciwu za życia, aby zostać pośmiertnie dawcą narządów.
Od października 2023 pełnię funkcję koordynatora wojewódzkiego Poltransplantu i z tego powodu mam pewne zadania do realizacji w przyszłości. Główne to aktywizacja szpitali, zwłaszcza oddziałów intensywnej terapii i pediatrycznych w działaniach zmierzających do pełnego wykorzystania potencjału dawstwa narządów i tkanek od osób zmarłych. Dalej stała współpraca z konsultantami wojewódzkimi i krajowymi w kluczowych dziedzinach dla dawstwa narządów. Dodatkowo wsparcie dla szpitalnych koordynatorów pobierania narządów i tkanek w całym województwie.
Szczególne zadanie to promocja medycyny transplantacyjnej i dawstwa narządów a także tkanek w środowisku medycznym oraz działalność edukacyjna społeczeństwa mająca na celu upowszechnianie leczenia metodą przeszczepiania komórek, tkanek i narządów. Równie ważna jest promocja programu „System dawstwa nerek do przeszczepienia od żywych dawców”.
Jak ocenia Pan – na podstawie własnej praktyki – świadomość tematu wśród społeczeństwa, co wyraża się w podpisanych świadectwach woli (przeszczep od osoby zmarłej niespokrewnionej)?
W Polsce, zgodnie z Ustawą pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.
W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy.
Oświadczenie woli ma charakter jedynie informacyjny i nie trzeba go nigdzie zgłaszać ani rejestrować.
Każda osoba dorosła podpisująca oświadczenie woli, wyrażając zgodę na pobranie po śmierci swoich tkanek i narządów do przeszczepienia daje dowód świadomej chęci ratowania życia i przywracania zdrowia chorym ludziom. Własnoręczne podpisanie oświadczenia ułatwia bliskim osoby zmarłej oraz lekarzom uszanowanie wyrażonej woli.
Według CBOS, 75% Polaków nie rozmawiało z bliskimi na temat ewentualnego oddania narządów do przeszczepienia, a tylko ok. 20% wie, że wystarczy brak sprzeciwu za życia, aby zostać pośmiertnie dawcą narządów.
Przygotowała: Justyna Jóźkiewicz
Redakcja zajmuje się opracowaniem dostarczonych materiałów do artykułów i nie odpowiada za ich wartość merytoryczną. Za wartość merytoryczną odpowiadają ich twórcy.
© 2022 Centrum Symulacji Medycznej UM w Lublinie