Informator uniwersytecki

Dlaczego układ immunologiczny u pacjentek z endometriozą nie działa prawidłowo?

W ramach konkursu PRELUDIUM 22 dofinansowanie Narodowego Centrum Nauki otrzymał projekt badawczy pt. „Wieloparametryczna analiza hamujących i stymulujących punktów kontrolnych układu immunologicznego oraz ich rola w indukcji immunosupresji u pacjentek z endometriozą” kierowany przez dr n. med. i n. o zdr. Dorotę Suszczyk – adiunkta w Samodzielnej Pracowni Diagnostyki i Immunologii Nowotworów. Opiekunem naukowym projektu jest prof. dr hab. n. med. Iwona Wertel.

Endometrioza (EMS) jest estrogenozależną, przewlekłą chorobą kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że cierpi na nią nawet 190 milionów kobiet na świecie. Towarzyszy jej między innymi przewlekły ból w obrębie miednicy mniejszej oraz zaburzenia miesiączkowania. Szacuje się, że EMS jest diagnozowana u około 50% kobiet mających problem z zajściem w ciążę i jest uznawana za jedną z istotnych przyczyn niepłodności. Warto podkreślić, że EMS znacząco obniża jakość życia kobiet, zwiększając ryzyko wystąpienia depresji. Pomimo znacznego postępu w badaniach, dokładna patogeneza endometriozy nadal pozostaje niewyjaśniona. Nie opracowano także skutecznej metody leczenia, która pomoże zapobiegać nawrotom tej choroby. Jednym z czynników biorących udział w rozwoju endometriozy są złożone zaburzenia w aktywności układu immunologicznego. U pacjentek chorych na EMS wykazano zmiany w ilości i aktywności komórek prezentujących antygen, w tym komórek dendrytycznych, monocytów/makrofagów, limfocytów B, a także efektorowych limfocytów T oraz komórek NK. Nieliczne badania wskazują, że zaburzenia ekspresji immunologicznych punktów kontrolnych (ICPs) mogą być również zaangażowane w patogenezę endometriozy.

Immunologiczne punkty kontrolne są swoistymi „strażnikami” odpowiedzi immunologicznej i odpowiadają za utrzymanie homeostazy organizmu. Jedną z bardzo ważnych funkcji ICPs jest zapobieganie nadmiernej reakcji immunologicznej i uszkodzeniu zdrowych tkanek. Z drugiej strony komórki nowotworowe wykorzystują ICPs do wymykania się spod kontroli układu immunologicznego. Upośledzone usuwanie implantów ektopowego endometrium z jamy otrzewnej może być spowodowane nieprawidłowościami w ekspresji ICPs, także u chorych na endometriozę. 

Badania prowadzone w ramach grantu Preludium, pozwolą na dokładne poznanie roli ICPs w powstawaniu złożonych zaburzeń układu immunologicznego u chorych na endometriozę. Wyjaśnią jakie są przyczyny zaburzeń aktywności komórek efektorowych i prezentujących antygen oraz pozwolą na wykrycie mechanizmów  prowadzących do powstawania „wyczerpanych” limfocytów T, sprzyjających rozwojowi immunosupresji - najmniej poznanego zjawiska w tej chorobie. 

Uzyskane wyniki mogą okazać się niezwykle istotne w opracowaniu nowoczesnych terapii opartych na modulacji odpowiedzi immunologicznej, przywracających aktywność cytotoksyczną limfocytom T i zapoczątkowaniu systemowego leczenia endometriozy.

Obszar zainteresowań badawczych dr Doroty Suszczyk obejmuje immunologiczne podłoże rozwoju endometriozy, immunosupresję, ale także mechanizmy prowadzące do transformacji endometriozy do różnych podtypów raka jajnika. Pani Doktor interesuje się w szczególności immunologicznymi punktami kontrolnymi oraz ich potencjalnym zastosowaniem w leczeniu endometriozy i nowotworów ginekologicznych. Obecnie jest kierownikiem dwóch projektów naukowych: Preludium 2023/49/N/NZ6/02565 pt. Wieloparametryczna analiza hamujących i stymulujących punktów kontrolnych układu immunologicznego oraz ich rola w indukcji immunosupresji u pacjentek z endometriozą i Grantu Wewnętrznego PBmb1. Jest autorką i współautorką wielu artykułów naukowych wydanych w renomowanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym z dziedziny immunologii i immunoonkologii nowotworów ginekologicznych (IF=70,588, MEiN=1753 i H-index=6) oraz 32 doniesień zjazdowych, w tym 10 na konferencjach międzynarodowych oraz 24 na konferencjach ogólnopolskich. Dr n. med. i n. o zdr.  Dorota Suszczyk angażuje się w organizację konferencji i wielkiego wydarzenia naukowego, jakim jest Lubelski Festiwal Nauki (organizowała warsztaty w XV, XVI, XVII, XVIII i XIX edycji), podczas których dzieli się z innymi pasją naukową.

Autorka: dr n. med. i n. o zdr. Dorota Suszczyk