Informator uniwersytecki
numer 032
listopad 2024
★
3
Ratujemy z ratownictwem – zatrucie grzybami
W Polsce każdego roku do oddziałów szpitalnych przyjmowanych jest kilka tysięcy osób z powodu zatruć grzybami. Ciężkich zatruć jest około 200-300 przypadków, a tych najbardziej toksycznych zagrażających życiu i zdrowiu pacjenta to około 10% z tych przypadków. Według WHO rocznie około 2% populacji światowej szuka pomocy medycznej z tego powodu.
Jak dochodzi do zatrucia grzybami?
Spożycie trujących grzybów związane jest najczęściej z niewłaściwą identyfikacją gatunku przez grzybiarza. Wiele z nich jest charakterystycznych i łatwo można je rozpoznać lecz część łudząco przypomina te jadalne. Niektóre gatunki grzybów trujących można odróżnić dopiero wtedy gdy owocnik jest w pełni rozwinięty. Warto rozwiać popularne mity, że wszystkie grzyby trujące mają jakąś wspólną cechę, na przykład, że tylko toksyczny, przekrojony grzyb zabarwi się na sino. Grzyby jadalne również mogą się tak barwić a związane jest to z wydzielanym enzymem. Innym powtarzanym mitem jest ta o próbowaniu kapelusza i szukania smaku goryczki. Również nie jest to prawda, wręcz część trujących grzybów ma przyjemny słodki zapach i smak. W Polsce jednymi z bardziej toksycznych grzybów są muchomory sromotnikowe, które bywają mylone z kanią czubajką. Na to czy dany gatunek jest trujący często wpływa proces obróbki. Jednym z przykładów jest popularna opieńka miodowa, która źle ugotowana lub spożyta na surowo może wywołać objawy zatrucia. Na wystąpienie objawów może wpływać także złe przechowywanie. Błędem jest umieszczanie grzybów w foliowych woreczkach lub plastikowych opakowaniach. W razie jakichkolwiek wątpliwości odnośnie do zebranych grzybów warto udać się z nimi do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Bezpłatna konsultacja pozwoli upewnić się, czy dany egzemplarz jest jadalny, czy trujący.
Objawy zatrucia grzybami
Istnieją 3 grupy zatruć grzybami:
z efektem gastroenterotropowym (objawy ze strony układu pokarmowego)
o napadowy ostry ból brzucha
o nudności, wymioty i biegunka
z działaniem neurotropowym (objawy ze strony układu nerwowego)
o zwężenie lub poszerzenie źrenic
o łzawienie i ślinotok
o potliwość oraz silne zmęczenie
z efektem hepatonefrotropowym (uszkodzenie nerek i wątroby)
Często pierwsza pomoc bywa udzielana zbyt późno a związane jest to z różnorodnością i niejednorodnością objawów zatrucia. Początkowo często bywa to mylone z niestrawnością czy też zatruciem pokarmowym, same objawy mogą także wystąpić kilka godzin a nawet dni od spożycia. Przebieg symptomów może być różny i zależny jest od ilości oraz gatunku spożytego grzyba.
Pierwsza pomoc w zatruciu grzybami
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy przede wszystkim jak najszybciej udać się do placówki medycznej lub wezwać zespół ratownictwa medycznego. Na wczesnym etapie można również prowokować wymioty aby zapobiec dalszemu wchłanianiu się trucizny. Ważne jest zabezpieczenie grzybów, resztek potrawy lub wymiocin pozwala to na zidentyfikowanie substancji toksycznej i ustalenie dalszego planu leczenia. Nie wskazane jest podawanie mleka lub alkoholu, gdyż przyśpieszają one wchłanianie się toksyn. U chorego należy unikać pozycji leżącej na plecach, ponieważ może spowodować to zachłyśnięcie wymiotami.
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy przede wszystkim jak najszybciej udać się do placówki medycznej lub wezwać zespół ratownictwa medycznego. Na wczesnym etapie można również prowokować wymioty aby zapobiec dalszemu wchłanianiu się trucizny. Ważne jest zabezpieczenie grzybów, resztek potrawy lub wymiocin pozwala to na zidentyfikowanie substancji toksycznej i ustalenie dalszego planu leczenia. Nie wskazane jest podawanie mleka lub alkoholu, gdyż przyśpieszają one wchłanianie się toksyn. U chorego należy unikać pozycji leżącej na plecach, ponieważ może spowodować to zachłyśnięcie wymiotami.
Autor: mgr Robert Skomorowski
Samodzielna Pracownia Medycznych Czynności Ratunkowych i Ratownictwa Specjalistycznego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Fot. Justyna Jóźkiewicz
Samodzielna Pracownia Medycznych Czynności Ratunkowych i Ratownictwa Specjalistycznego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Fot. Justyna Jóźkiewicz
© 2022 Centrum Symulacji Medycznej UM w Lublinie