Informator uniwersytecki

W pierwszych latach swojej działalności Katedra Mikrobiologii lekarskiej znajdowała się w pięciu pomieszczeniach Gimnazjum Państwowego im. Stanisława Staszica przy Alejach Racławickich 30 – obecnym I Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica. Kolejnym kierownikiem Katedry Mikrobiologii lekarskiej (w latach 1945 -1953) był profesor Ludwik Fleck.
Dzięki jego staraniom w 1947 r. Zakład przeniósł się do 8 pomieszczeń budynku (wcześniejszej Jesziwy) wówczas nowo utworzonego Collegium Maius przy ul. Lubartowskiej 85. Polepszyły się warunki lokalowe oraz rozszerzył się skład osobowy pracowników. Uzyskano część nowej aparatury, nowy sprzęt, odczynniki i mikroskopy. Urządzono pracownię badań bakteriologicznych i badań serologicznych. Profesor Ludwik Fleck był znanym w Polsce i za granicą naukowcem, pozostawił po sobie bardzo duży dorobek naukowy. Jest autorem około 120 prac, które dotyczą: duru plamistego, badan serologicznych, zmienności bakteryjnej, pęcherzycy i tocznia rumieniowatego, leukergii, teorii poznania i metodologii nauki, kazuistyki, był współautorem podręczników. Interesował się w szczególności: wpływem temperatury na aglutyniny, serologią kiły, problemem rozpoznawania tyfusu plamistego, wpływem koloidów na reakcję serologiczną, odróżnieniem prawdziwych reakcji serologicznych od tzw. pseudoreakcji (opracował nową metodę), pojęciem gatunku w bakteriologii i zmiennością bakterii, zakażeniem i chorobami zakaźnymi. Ważnym osiągnieciem było odkrycie w 1942 roku przez Ludwika Flecka zjawiska leukergii, czyli zwiększonej lepkości i skłonności do aglomeracji białych ciałek, które łączył z wczesną reakcją obronną organizmu występującą już w przedserologicznym okresie zakażenia. Był również autorem prac filozoficznych, które spotkały się ogromnym zainteresowaniem.
W 1947 r. został wydany skrypt mikrobiologii lekarskiej dla studentów medycyny, który był przez wiele lat dla podstawą do nauki mikrobiologii lekarskiej. W 1953 r. prof. Ludwik Fleck przeniósł się do Warszawy do Instytutu Matki i Dziecka. Obowiązki kierownika tymczasowo (jeden semestr) – powierzono adiunkt dr med. Jadwidze Szczygielskiej. Kolejnym kierownikiem został Profesor Józef Parnas, który był w 1944 r. jednym z organizatorów Wydziału Weterynaryjnego UMCS. W roku akademickim 1944/1945 pełnił obowiązki dziekana tego Wydziału, od początku jego powstania był wykładowcą mikrobiologii weterynaryjnej. Był również organizatorem oraz pierwszym dyrektorem Instytutu Medycyny Pracy i Higieny Wsi w Lublinie.
Prof. Józef Parnas od 1 września 1953 r. przeniósł się na Wydział Lekarski lubelskiej Akademii Medycznej i objął stanowisko kierownika Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej, którą kierował do 1968 r. Szeroki zakres badań naukowych, którymi zajmował się obejmował: pałeczki Brucella (i bakteriofagi Brucella) i krętki Leptospira i leptospirozy (habilitacje dra Marii Tuszkiewicz i dra Czesława Mardarowicza) Miyagawanella/Chlamydia (habilitacja dra Zygmunta Hencnera) pałeczki Listeria, pałeczki Klebsiella scleromatis, K. ozenae, K. pneumoniae (publikacje w Nature, prezentowane na kongresie w Japonii – kilkaset próśb o przesłanie ich odbitek) gronkowce, paciorkowce. Z zakresu wirusologii: wirus grypy, mutanty wirusa ECHO9 (habilitacja dra Leona Jabłońskiego). Profesor Józef Parnas miał szerokie kontakty z zagranicznymi ośrodkami naukowymi, co umożliwiało liczne wyjazdy na konferencje i zastosowanie nowych metod badawczych na wysokim poziomie. W ramach działalności usługowej wykonywane były: badania mikrobiologiczne materiałów klinicznych, lekowrażliwość bakterii, zorganizowano „pracownię wassermanowską”, wprowadzono diagnostykę laboratoryjną grypy, ornitozy, gorączki Q, listeriozy, rzeżączki, wirusów paragrypy, wirusów ECHO i coxsackie. W roku 1965/66 powstała samodzielna Pracownia Immunologii i Immunopatologii pod kierownictwem doc dr hab. Marii Tuszkiewicz (prowadzone były badania nad niekompletnymi przeciwciałami w różnych zakażeniach, autoprzeciwciałami, tolerancją immunologiczną, dopełniaczem i jego rolą w chorobach immunologicznych).

W roku akademickim 1968/69 r. obowiązki p.o. kierownika pełnił prof. Leon Jabłoński. W 1970 r. w wyniku konkursu ogólnopolskiego na kierownika Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej został powołany prof. Zygmunt Hencner – pełnił tę funkcję do 1997 roku.
Zostały wówczas utworzone: Pracownia Diagnostyki Mikrobiologicznej – prowadzona przez doc. dra Z. Hencnera; Pracownia Chemioterapii Doświadczalnej – doc. dra Z. Hencnera, dra M. Tuszkiewicza, doc. dra L. Jabłońskiego; Pracownia Zakażeń Dróg Oddechowych – dr H. Doleżko-Marciniak i dra S. Zalichty, Pracownia Chemii Bakteryjnej i Techniczna – dra S. Popławskiego, Pracownia Mikologiczna – dr A. Sidor-Wójtowicz.
Profesor Zygmunt Hencner posiadał specjalizację II st. z mikrobiologii lekarskiej i epidemiologii i był konsultantem wojewódzkim w zakresie diagnostyki mikrobiologicznej województwa lubelskiego i radomskiego. Prowadził badania w szerokim zakresie tematów mikrobiologicznych m.in. dotyczących twardzieli, ornitozy, leptospirozy, brucelozy, gruźlicy i mykoplazm. W latach 1974-1984 pełnił również funkcję wicedyrektora Instytutu Patologii Klinicznej Akademii Medycznej w Lublinie.
Prof. Zygmunt Hencner był wybitnym specjalistą w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej i epidemiologii. Wychowawcą wielu pokoleń lekarzy, osobą lubianą i szanowaną, o szerokich horyzontach i zainteresowaniach. Koneserem literatury i sztuki, zawsze służący pomocą o miłym usposobieniu i dużym poczuciu humoru. Pracownicy Katedry i Zakładu Mikrobiologii współpracowali z klinikami, lekarzami i mikrobiologami – służyli pomocą i konsultacjami. Czynnie uczestniczyli w działalności towarzystw naukowych, wchodząc w skład zarządów. W tym czasie podjęta była współpraca z ośrodkami naukowymi w Kopenhadze, Berlinie, Budapeszcie, Sofii, Lipsku, Dreźnie i Wilnie. Prezentowane były prace na kongresach, konferencjach i zjazdach naukowych. Wydano dwa skrypty z zakresu mikrobiologii lekarskiej (Gerkowicz, Fleck i Jabłoński, Tuszkiewicz) dla studentów medycyny; trzy wydania skryptu z zakresu wirusologii lekarskiej w 1963, 1964, 1966 r. (Jabłoński, Szczygielska, Hencner); dwa wydania podręczników dla studentów "Wirusologia lekarska" pod red. L. Jabłońskiego, współautorzy: J. Szczygielska i Z. Hencner (PZWL Warszawa 1969, 1973); podręcznik dla studentów pt. "Podstawy mikrobiologii lekarskiej" pod red. L. Jabłońskiego przy współautorstwie 6 pracowników Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej (PZWL, Warszawa 1971) i kolejne wydania. M. Tuszkiewicz opracowała rozdziały w monografii pt. "Immunologia patologiczna" (red. A. Bratkowska, PZWL), T. Cybulska opracowała rozdziały w monografii pt. "Leptospiry i leptospirozy" (wyd. Verlag). Pod red. L. Jabłońskiego została opracowana zbiorowa monografia pt. "Wirusologia kliniczna" (PZWL, Warszawa 1972), gdzie współautorami jest 14 pracowników Wydziału Lekarskiego. Pod red. Z. Hencnera została opracowana monografia pt. „Choroba ptasia” (PZWL, Warszawa), gdzie współautorami są klinicyści prof. P. Boroń, dr Cz. Jeżyna
W latach 1998-2014 Katedrą i Zakładem Mikrobiologii Lekarskiej kierowała prof. Maria Kozioł-Montewka.
Główne tematy badań naukowych realizowane przez prof. Marię Kozioł-Montewkę dotyczyły: Legionella pneumophila, Borelia burgdorferii, Mycobacterium tuberculosis, okołoprotezowych zakażeń, patogenezy infekcji i interakcji patogen-gospodarz, aspektów niepowodzeń antybiotykoterapii, zakażeń ran operacyjnych, mechanizmów immunologicznych zakażeń bakteryjnych. W 2003 roku Katedrę i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej przeniesiono wraz innymi teoretycznymi jednostkami z Collegium Maius przy ul. Lubartowskiej 85 do nowoczesnego, nowo wybudowanego budynku Collegium Universum przy ul. W. Chodźki 1. Organizacja w nowym budynku z nowocześnie zaprojektowanymi i wyposażonymi pracowniami naukowymi i salami ćwiczeń dla studentów – zmieniła w diametralny sposób warunki pracy naukowej, zajęć dydaktycznych i umożliwiła organizowanie zebrań naukowych i spotkań szkoleniowych mikrobiologów. Oprócz pracy naukowej prof. M. Kozioł-Montewka prowadziła wykłady dla studentów w zakresie mikrobiologii i immunologii. Organizowała kursy dokształcające dla lekarzy oraz diagnostów laboratoryjnych. Stworzyła grupy badawcze zajmujące się badaniami nad zakażeniami bakteryjnymi. Organizowała interdyscyplinarne konferencje we współpracy z klinikami m.in. w Kazimierzu Dolnym. Prezentowała liczne prace naukowe na prestiżowych mikrobiologicznych kongresach i konferencjach międzynarodowych.