Informator uniwersytecki

Powikłanie to nie jest zdarzenie niepożądane

Prawna definicja tego, czym jest zdarzenie niepożądane została zawarta w ustawie z dnia 16 czerwca 2023 roku o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Zgodnie z art. 2 pkt 8 tej ustawy jest to zdarzenie zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej, powodujące lub mogące spowodować negatywny skutek dla zdrowia lub życia pacjenta, w szczególności zgon, uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia, chorobę, zagrożenie życia, konieczność hospitalizacji albo jej przedłużenia, a także uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia płodu; nie stanowi zdarzenia niepożądanego zdarzenie, którego skutek jest przewidywanym skutkiem prawidłowo udzielonego świadczenia opieki zdrowotnej.
Nieco upraszczając zagadnienie, można przyjąć, że pojęcie zdarzenia niepożądanego jest zbliżone w swojej treści i zakresie do pojęcia błędu w sztuce medycznej. Z punktu widzenia medyków niezwykle istotnym jest przypomnienie, że zarówno zdarzenie niepożądane, jak i błąd w sztuce nie obejmują standardowych powikłań, które mogą się zdarzyć po przeprowadzeniu danej procedury medycznej. Choć są one wkalkulowane w ryzyko, które podejmuje pacjent, wyrażając zgodę na leczenie, to doświadczenie pokazuje, że bardzo często powikłania są utożsamiane w efektem błędu medycznego, co powoduje zgłaszanie skarg i roszczeń przez pacjentów. Swoją drogą jest to dowód na to, jak ważną kwestią jest prawidłowe informowanie pacjenta o tym, jak będzie przebiegać leczenie i jakie ryzyko się z nim wiąże.

Monitorowanie zdarzeń niepożądanych

Ustawa o jakości w opiece zdrowotnej zobowiązuje każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach umowy z NFZ do posiadania wewnętrznego systemu, który ma zapobiegać występowaniu zdarzeń niepożądanych. Ustawodawca wymaga, aby taki system składał się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy, na których zatrudnione są osoby odpowiedzialne za jego działanie. Poza tym system ten musi być stale doskonalony, na podstawie oceny jego skuteczności oraz wyników badań opinii i doświadczeń pacjentów. Tym samym opinie zbierane od pacjentów – a możliwość ich wyrażenia w formie anonimowej ankiety powinna być standardem – są niezwykle istotnym elementem budowania systemu monitorowania zdarzeń niepożądanych.
Osobą odpowiedzialną za ten system jest kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą, choć w praktyce często zadania z omawianego tu zakresu wykonują odpowiednio delegowani do tego pracownicy. Nie zmienia to faktu, że odpowiedzialność za system spoczywa na kierowniku podmiotu. To on odpowiada za przeprowadzanie analizy przyczyn źródłowych zdarzenia niepożądanego; zapewnianie zasobów i informacji niezbędnych do właściwego monitorowania jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej oraz za opracowanie wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem.